Impotentie-angst/faalangst

Faalangst bij seks is iets wat bij mannen en vrouwen kan voorkomen.

Bij vrouwen

Bij vrouwen valt het veel minder op en ze kan faalangst compenseren door toch gemeenschap te hebben en een glijmiddel te gebruiken als ze niet vochtig wordt. Ze ondergaat dan de seks zonder er gevoelens bij te hebben of enige opwinding te ervaren. Kenmerkend voor deze vorm van seksuele faalangst bij vrouwen is dat de vrouwen eigenlijk wel seks zouden willen hebben. Maar er is bijvoorbeeld schaamte voor het lichaam als ze wat bijgekomen zijn, angst dat de partner haar niet meer aantrekkelijk zou vinden, angst dat ze niet kan tegemoet komen aan zijn seksuele wensen, angst dat hij niet partnertrouw zal blijven als de seks niet voldoet. Verder kan er ook angst zijn om iets te doen wat men niet wil, bijvoorbeeld denken dat men zal gaan plassen of ontlasten tijdens een orgasme, maw de spieren niet meer kan beheersen als men zich laat gaan. Of dat men gaat roepen of schreeuwen, scheten laten, rieken, enz.  Er zijn diverse dingen die vrouwen zich in het hoofd kunnen halen als er seksuele faalangst optreedt.

Deze angst is overigens niet geheel onterecht.  Onderzoekers van het Universitair Medisch Centrum Groningen vonden dat  tijdens het orgasme de hersenkwab die de driften in toom houdt minder doorbloed zijn dan gewoonlijk bij vrouwen.  Andere delen van de hersenen zijn juist extra actief. Zo zijn de kleine hersenen waarschijnlijk betrokken bij de samentrekking van spieren die typerend is voor het orgasme. De onderzoekers vonden ook  een verband tussen de mate van seksuele opwinding en de doorbloeding van de middenhersenen.

Bij mannen

Bij mannen is faalangst tijdens seks veer meer zichtbaar. Vele mannen denken dat seks alleen lukt als man en vrouw klaarkomen.  Soms is de man helemaal in de stemming, maar net als hij het condoom wil aandoen of naar binnen wil gaan, wordt de penis slap. Hoe meer hij er aan denkt, hoe vaker het voorkomt. Daarna lukt het soms al niet meer om nog een erectie te krijgen. Vaak leeft de man met onrealistische seksuele verwachtingen en stelt hij seksuele prestaties en de lengte van hun penis gelijk aan succes. Met als gevolg angst, stress, erectie problemen en seksuele spanningen met de partner. De man denkt dat hij moet presteren, dat hij minstens lange tijd een erectie moet kunnen hebben zonder vroegtijdig klaar te komen. Door hierover te gaan piekeren, gaat het juist fout. Het kan ook zijn dat de penis bij het begin van het vrijen wel goed stijf is, maar na een tijdje weer slap wordt. Door een erectie probleem kan het plezier in vrijen verdwijnen. De angst dat het een volgende keer weer mislukt is bij veel mannen groot. De angst voor het niet krijgen van een erectie ( faalangst) is een veel voorkomende oorzaak voor erectieproblemen bij mannen.    Een erectieprobleem is niet alleen vervelend voor de man maar het kan ook een probleem zijn voor de partner. Iedere partner reageert er anders op. De ene partner denkt dat zij (of hij) niet meer aantrekkelijk genoeg is, een andere partner is weer teleurgesteld. Mannen kunnen angst hebben dat hun penis te klein is en dat de vrouw er op zal afknappen. 

Impotentie onder mannen bezitten de volgende kenmerken:

• Niet (meer) kunnen krijgen van een erectie
• (Totaal) uitblijven van een erectie
• Niet (meer) kunnen vasthouden van een erectie

Vroeger sprak men bij erectieproblemen bijna uitsluitend over  impotentie. Momenteel heeft men het eerder over ‘erectiestoornis’ of ‘erectiele dysfunctie’.  Indien de problemen zich lange tijd voordoen moet men zowel aandacht hebben voor niet-hebben van erecties als zowel de meespelende psychische problemen. Recent onderzoek toont aan dat er bij mannen die langer dan 1 jaar met erectieproblemen zitten er ook lichamelijk afwijkingen zijn. Simultaan treden er ook psychologische fenomenen op: een man die er niet in slaagt te presteren. Als de man makkelijk een harde erectie krijgt bij masturberen maar niet bij het vrijen met een partner is er duidelijk sprake van seksuele faalangst.

Andere mannen weten niet goed hoe ze aan seks moeten beginnen, zeker als men nog niet veel ervaring heeft en weet dat de ander al heel veel ervaring heeft.  Sommige mannen weten niet goed wanneer ze mogen beginnen met de partner uit te kleden, kunnen signalen van zin in seks van de ander niet goed interpreteren, beginnen het stuntelen met zoenen en hebben daardoor al heel wat afknappertjes meegemaakt.  De onzekerheid stijgt en het gaat zelfs zo ver dat men geen relaties meer durft aangaan.  Een man gaf ooit het voorbeeld dat hij niet meer aan seks durfde beginnen omdat hij heel onhandig de beha van het meisje wilde uitdoen en daarbij zo klungelde dat er van seks geen sprake meer was.  Een ander had zulke moeite gehad om een condoom aan te krijgen dat zijn erectie overging.

Als deze angsten een paar keer voorkomen, komt men in een negatieve spiraal terecht. Men is bang dat het weer gaat gebeuren, men maakt zich druk en van genieten is er geen sprake meer. De angst gaat zichzelf bewijzen. Faalangst kan zich enkel uiten bij het hebben van seks, maar typische faalangst uit zich vaak op meerdere vlakken : op het werk of school, in gezelschap, enz. Dertig procent van de mannen boven de 40 heeft erectieproblemen. Het goedbedoelde devies luidt: praat erover met je arts. Maar de drempel van de dokterspraktijk ligt voor veel mannen en koppels te hoog.  Hoe meer men begint te piekeren , hoe meer de angst gaat overheersen.

Volgens professor Coolsaet heeft faalangst altijd al bestaan bij mannen. 'Mannen zijn van nature angstig en kwetsbaar, ze beseffen het alleen niet. Daarom hebben ze doorheen de geschiedenis altijd de macht gegrepen: in de politiek, de economie én het huishouden. Dat is een middel om hun angsten te bezweren, maar zo scheppen ze ook een vals beeld van zichzelf en ontstaat er faalangst. Die is de laatste decennia alleen maar verergerd, door de grote prestatiedruk.  Bij seksuele faalangst komen er nog een aantal extra factoren kijken. Door de emancipatie zijn vrouwen seksueel veel actiever geworden dan mannen, en dat vormt voor heel wat mannen nog altijd een bedreiging. Vrouwen hebben dan ook een aantal voordelen tegenover mannen: ze zijn niet afhankelijk van een erectie, hun seksuele prestaties zijn niet leeftijdsgebonden en ze kunnen meerdere orgasmes krijgen. 

De oorzaak van faalangst en seksuele onzekerheid bij zowel mannen als vrouwen ligt vaak in het feit dat in onze maatschappij - vanuit verschillende culturen of aangemoedigd door de media - normen zijn ontstaan. Normen over wat vrouwen 'horen' te doen en hoe mannen 'horen' te vrijen en hoe ze er uit 'moeten' zien om 'erbij' te horen. Deze mythen en verwachtingen leiden vaak tot problemen met het zelfbeeld, tot negatieve ervaringen bij het vrijen en uiteindelijk tot faalangst en het vermijden van seks. Negatieve ervaringen in de jeugd, in de relatie en zelfs op het werk kunnen mensen het gevoel of idee geven dat ze 'er niet mogen zijn', 'er niet toe doen' of 'niets waard zijn'. Deze gevoelens liggen vaak ten grondslag aan angst en onzekerheid in de seks.