Genderdysforie en transseksualiteit

Wat is gender?

Gender (Engels) betekent letterlijk ‘geslacht’ (of sekse). De term ‘gender’ wordt meestal gebruikt in zijn ruimere betekenis en verwijst naar de ‘sociale, culturele en psychologische invulling van man en/of vrouw zijn’. Zo wordt het verschil gemaakt tussen geslacht of sekse (in het Engels 'sex') en gender (de culturele, psychologische en sociale lading). Deze 'lading' is anders naargelang cultuur en of tijdstip.

Seksuele identiteit verwijst naar die aspecten van je identiteit waarin mensen kunnen verschillen op het vlak van sekse en gender. Deze verschillen hebben te maken met je biologisch geslacht, je genderidentiteit, je genderexpressies en –rollen, en je seksuele voorkeur. Het is de mix van deze verschillende aspecten die jouw persoonlijke en unieke seksuele identiteit bepaalt.

-Biologisch geslacht of sekse: verwijst naar onze fysische anatomie. Je biologische sekse wordt vastgelegd bij de geboorte. Meestal denkt men dat er maar twee opties mogelijk zijn: jongen of meisje. Dit is niet juist. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het biologisch geslacht veel meer variaties kent. Het biologisch geslacht wordt immers bepaald door meerdere factoren zoals hormonen, anatomie en chromosomen die in verschillende combinaties mogelijk zijn. Deze variaties op de gekende m/v indeling worden benoemd met de term interseksualiteit.

-Genderidentiteit of psychologisch geslacht: verwijst naar het innerlijk gevoel een jongen, een meisje, beide of geen jongen of meisje te zijn. Meestal komt dit overeen met het biologisch geslacht: je wordt geboren met een meisjeslichaam en je voelt je ook meisje (en omgekeerd). Je psychologisch geslacht (je genderidentiteit) en je biologisch geslacht (je sekse) vallen dan samen. Maar het kan ook gebeuren dat deze twee stukken van jezelf min of meer in conflict staan. Dat je geboren bent met een meisjeslichaam maar je geen meisje voelt. Of dat je een beetje van de twee bent. Er is veel variatie mogelijk in de beleving van jongen of meisje zijn.

-Genderrol en genderexpressie: verwijst naar de manier dat je je genderbeleving naar buiten brengt: welke rollen neem je op in het dagelijkse leven? Welke kleren draag je? Hoe gedraag je je tegenover anderen? Genderexpressie is wat de buitenwereld van jou te zien krijgt, in tegenstelling tot genderidentiteit wat onzichtbaar is en zich innerlijk afspeelt. Genderexpressie omvat alles wat we communiceren naar anderen: kleren, haarstijl, lichaamstaal, manieren, spraak, gedrag ... De meeste mensen hebben een vleugje van mannelijke én vrouwelijke kenmerken in hun genderexpressie vervat, en deze expressie kan ook verschillend zijn naargelang de sociale context.

-Seksuele voorkeur: verwijst naar het romantisch of seksueel aangetrokken voelen tot mensen van een bepaald geslacht. Meestal maken wij het onderscheid tussen holebi's en hetero's. De seksuele oriëntatie en genderidentiteit zijn verschillende delen van onze persoonlijke identiteit. Hoewel een kind zich nog niet bewust kan zijn van zijn/haar seksuele oriëntatie, hebben ze meestal wel een sterk gevoel over hun genderidentiteit.

Met de term genderdiversiteit benoemt men deze verschillen. Genderdiversiteit wijst ook op het respect voor deze verschillen.

Vormen

Transgenderisme. De term transgenderisme slaat op personen die mannelijke én vrouwelijke identiteitskenmerken combineren. Bij een transgenderist zijn zowel de vrouwelijke als de mannelijke genderidentiteit sterk aanwezig. Ook kan het voorkomen dat men zich soms man én soms vrouw voelt. Een lichamelijke aanpassing is soms (gedeeltelijk) gewenst om sekse-identiteit en genderidentiteit in overeenstemming te laten komen. Qua genderrol kunnen transgenderisten een heel eigen mix van mannelijke en vrouwelijke elementen verenigen. Als het gendervariant gevoel en gedrag zover gaat dat een jongen zich een meisje voelt en een meisje zich een jongen voelt, dan spreken we over transgenderjongeren. Deze jongeren hebben permanent, langdurig en op meerdere vlakken (gevoel, beleving, interesses, gedrag ...) het gevoel dat hun genderbeleving niet klopt met hun lichaam. Hierover wordt niet gemakkelijk gepraat met vrienden of familie. Deze jongeren staan vaak in de kou in hun zoektocht naar informatie en begrip.

Transseksualiteit. Wanneer de beleefde genderidentiteit niet in overeenstemming is met het biologisch geslacht kan dit een enorme psychische spanning veroorzaken. Veel transseksuele personen lossen deze spanning op door (gedeeltelijk) te leven in de gewenste genderrol en hun lichaam al dan niet via medische ingrepen (hormonen, operaties) aan te passen aan hun genderidentiteit. Een transseksuele persoon is dus iemand die zichzelf psychisch, sociaal en seksueel beleeft als behorende tot de andere sekse.

Transseksualiteit is bijgevolg de overtuiging te behoren tot een ander geslacht dan het eigen uiterlijke geslacht. Het kan medisch worden vastgesteld bij iemand na zijn/haar pubertijd. Daarnaast moet er nog minstens twee jaar een ongenoegen zijn met het eigen lichaam en de wil het te willen veranderen.  Transseksualiteit is het fenomeen waarbij een persoon zichzelf beschouwt als behorende tot de andere sekse, en ook de behoefte heeft dit gevoel te vertalen naar de realiteit.

Transseksualiteit gaat over identiteit en niet over seksualiteit. Vandaar dat velen liever de term transgender verkiezen om het verband met gender(identiteit) duidelijk te maken en verwarring te voorkomen.
Heel wat transgenderjongeren stellen hun seksualiteitsbeleving uit totdat ze hun innerlijke genderidentiteit (deels) kunnen uiten. Het object van aantrekking is immers niet het enige belangrijke aspect van seksualiteit. Het gevoel dat de partner ons geeft over onszelf, hoe hij/zij ons ziet en wie we zijn als we samen zijn, maakt ook deel uit van de seksuele chemie. Gezien worden voor wie je innerlijk bent, is voor transgenderjongeren zeker zo belangrijk, en niet zo simpel wanneer hun genderexpressie nog niet in overeenstemming is met hun genderidentiteit.

In enge zin is transseksualiteit/transgender het proces van een persoon die in een lichamelijke verandering van de ene naar de andere sekse zit. Dit begint met de zogenaamde real life test en eindigt, echter niet in alle gevallen, met de werkelijke operatieve geslachtsverandering.

Transseksualiteit/transgender is de extreme vorm van geslachtsidentiteitsstoornis (genderdysforie), waarbij er bij de persoon in kwestie een verschil bestaat tussen de beleefde seksuele identiteit en de biologische seksuele identiteit. Hieruit volgt de wens in transitie te gaan naar het andere geslacht.

Omdat genderdysforie in verschillende gradaties voorkomt zal niet iedere genderdysfore persoon de volledige transitie willen doorlopen. Sommigen voelen zich tussen de geslachten in; transgenderisme, waarbij anderen al voldoening halen uit crossdressing. Dit ruimere begrip wordt ook wel transgender genoemd.

Transgender en holebi?

Seksuele oriëntatie en genderidentiteit zijn verschillende zaken, ook al zijn ze met elkaar in verband te brengen. Seksuele oriëntatie gaat over het feit of iemand zich affectief en/of seksueel aangetrokken voelt tot mannen, vrouwen of beiden. Genderidentiteit gaat over het feit of iemand zich innerlijk man, vrouw of beiden voelt. Iemand met een variante genderidentiteit kan dus zowel hetero, homo, lesbisch, bi ... zijn, zoals iedereen.
Er bestaat een hardnekkig taboe op het samengaan van homoseksualiteit en transgender. Vroeger was het ondenkbaar dat je in je nieuwe genderidentiteit holebi zou zijn. Het was lange tijd een reden om geen behandeling toe te staan. Nu wordt het voorkomen van homoseksualiteit bij transgender personen aanvaard en is het geen bezwaar voor de behandeling

Wegens de verwarring met homo-, hetero- en andere vormen van seksualiteit, spreekt de DSM IV in plaats van transseksualiteit, nu over geslachtsidentiteitsstoornis. Transseksualiteit heeft immers maar zijdelings te maken met seksualiteit, niets te maken met het geslacht van de mensen tot wie men zich aangetrokken voelt, maar alles met de eigen geslachtsidentiteit.

Transgressie

Vaak wordt de term transseksueel ten onrechte gebruikt voor een persoon die de verandering al in zijn geheel heeft doorlopen en dus al de geslachtsverandering heeft ondergaan. Dit is in feite onjuist, omdat de persoon niet meer in de transgressie (overgang) zit van het ene naar het andere geslacht. Als de persoon de hele transgressie heeft doorlopen, wordt deze ex-transseksueel of gendereufoor genoemd.

Transseksuelen wensen te worden aangeduid met het geslacht waarmee ze zich identificeren. Een man-naar-vrouw transseksueel wordt een transvrouw genoemd, een vrouw-naar-man transseksueel een transman.

Is transseksualiteit een ziekte? 

Nee. Transseksuelen zijn niet ziek. Er is in hun ontwikkeling iets anders verlopen dan bij andere mensen, waardoor er een verschil is ontstaan tussen het ervaren geslacht en het uiterlijke geslacht. Wel is het zo dat transseksualiteit vaan gepaard gata met psychische problemen voor (zoals Borderline persoonlijkheidsstoornis en psychosen).

Wat is de oorzaak van het ontstaan van transseksualisme? Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een bepaald gedeelte van de hersenen anders is bij een deel van de transseksuelen dan bij heteroseksuelen. Of deze verandering in de hersenen verantwoordelijk is voor transseksualiteit is nog niet duidelijk. Wat wel is gebleken is dat hormonen waarschijnlijk geen invloed hebben op het ontstaan van hersenafwijkingen in de ontwikkeling.
Sommige wetenschappers suggereerden dat een verkeerde opvoeding door de ouders transseksualiteit kon veroorzaken. Hier is echter nooit een bewijs voor gevonden. Veel transseksuele mannen typeerden hun ouders als koel en afstandelijk.

Het besef van het verschil tussen sekse ontwikkelt zich bij kinderen al op zeer jonge leeftijd. Baby's zijn al redelijk goed in staat om een vrouw van een man te onderscheiden. Ze zijn dan nog niet bezig met hun eigen geslacht. Op de leeftijd van 3-4 jaar ontstaat het besef van de eigen sekse. Jongetjes beginnen met jongens-speelgoed en meisjes beginnen met meisjesspeelgoed te spelen. Op deze leeftijd ontstaan vaak ook de eerste verschijnselen van transseksualiteit. Meisjes willen dan met jongesspeelgoed spelen en viseversa. Verreweg de meeste kinderen die zo een ontwikkeling doormaken (spelen met het speelgoed van de andere sekse) ontwikkelen zich later toch gewoon als de eigen sekse. Een deel doet dat niet en blijft zich slecht voelen in de rol die hen door de omgeving toebedeeld wordt.

Worden transseksuelen behandeld voor hun verkeerde waarneming van hun geslacht?
Nee. Ze kunnen eventueel wel behandeld worden aan hun uiterlijke verkeerde geslacht. Dit gebeurt door eerst een hormoonbehandeling en later een reeks aan operatieve ingrepen waardoor er van bijvoorbeeld een man een vrouw gemaakt wordt.

Problemen bij transseksualiteit

Transseksuele gevoelens zijn vaak zeer verwarrend. In veel gevallen is er afkeer van het eigen lichaam en een laag gevoel van eigenwaarde. Daarnaast worden transseksuelen regelmatig geconfronteerd met discriminerende reacties. Ook het proces van geslachtsaanpassing is ingrijpend en belastend. Transseksualiteit kan dan ook samengaan met depressieve gevoelens, middelengebruik, en een sociaal isolement.

Vroeger werden gendervariante mensen gedwongen de geest aan te passen aan het lichaam. Deze 'aanpassing van de geest aan het lichaam' noemde men 'aversie therapie' en werd gecombineerd met elektroshocks. Veel resultaat had deze behandeling niet. Veel gendervariante patiënten bleven wanhopig en werden tot zelfdoding gedreven.  Dokter Harry Benjamin, een pionier op het vlak van onderzoek en behandeling van transseksualiteit, hield een pleidooi dat de beleving van de genderidentiteit (het psychologisch geslacht) reeds vastligt op jonge leeftijd en niet meer veranderd kan worden. Hij stelde dat de enige juiste behandeling eruit bestaat het lichaam zo veel mogelijk in overeenstemming te brengen met de genderidentiteit. Aanpassing van het lichaam aan de geest is nu de behandeling bij uitstek geworden voor vele transgenders. Heden ten dage wordt de effectiviteit van deze behandeling reeds door vele studies bewezen, ondersteund en verantwoord.

Het zichzelf uiten als transgender of transseksueel vergt veel moed van betrokkenen. Ze moeten anderen ontgoochelen omdat ze niet kunnen voldoen aan verwachtingen van ouders, familie, vrienden en leerkrachten. Ze moeten opboksen tegen vooroordelen en stereotiepen en tegen de maatschappelijke gendernormen. Ze doen dit omdat ze niet anders kunnen. Ze hebben het niet gemakkelijk en velen zijn op zoek naar informatie, hulp en ondersteuning. Transgenders met een hulpvraag hebben het meeste baat aan een luisterend oor en correcte informatie.

Zijn transseksuelen seksueel misbruikt in hun jeugd?  Bij het bijwonen van gesprekken met transseksuelen bleek dat dit vaak voorkomt. Het is nog niet helemaal duidelijk of seksueel misbruik invoed heeft op het ontstaan van transseksualiteit. Het kan ook passen binnen het gegeven dat een groot deel van de bevolking te maken heeft met seksueel misbruik en dat het daarom ook vaak voorkomt bij transseksuelen.

Transseksualiteit en de omgeving
Ook voor de omgeving is transseksualiteit zeer ingrijpend. Vaak ontstaan er problemen in het gezin, de familie of de relatie. Direct betrokkenen voelen onbegrip, boosheid en/of rouw.

Bronnen :

http://www.genderindeblender.be/

http://nl.wikipedia.org/wiki/Transseksualiteit

http://www.seksuele-problemen.nl/transseksual...

http://www.psyq.nl/Programma/Seksuologie/hoe-...