Cyberstalken

1. Stalken in het algemeen

Internet is een afspiegeling van de samenleving, de goede en de slechte kanten. Waar eerst de nadruk ligt op de positieve contacten die het nieuwe medium mogelijk maakt, wordt ook de keerzijde daarvan steeds duidelijk.

Stalking, ook wel uitgesproken als stolking, is het stelselmatig lastigvallen van een persoon, door die persoon te achtervolgen, steeds op hinderlijke wijze contact op te nemen, en soms ook te bedreigen.

Het woord stalking komt van het Engelse woord to stalk, wat besluipen (meestal van wild) betekent. Zowel in het Nederlands Wetboek van Strafrecht als in het Belgisch Strafwetboek wordt het met belaging aangeduid, van het werkwoord belagen: iemands leven, zijne vrijheid enz. op arglistige wijze bedreigen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Stalking)

Stalking kan strafbare feiten inhouden of tot strafbare feiten leiden, zoals vandalisme, laster, smaad, mishandeling of bedreiging. In veel, wellicht zelfs de meeste gevallen, gaat het om feiten die op zichzelf genomen niet strafbaar zijn, zoals het toesturen van cadeaus, achtervolgen, bespieden, opbellen of schrijven en e-mailen.

Ook in de volwassenenwereld heeft het cyberpesten intrede gedaan. Ongewenste emails, spam is daarvan een duidelijk en bekend voorbeeld maar ook het hardere pesten via internet of telefoon komt voor,  temeer omdat vele daders en slachtoffers voortdurend met de computer werken. Er zijn diverse redenen waarom iemand begint te cyberpesten.

Cyberstalking is het herhaaldelijk lastigvallen of bedreigen van een individu op het internet of andere elektronische communicatiemiddelen^.  Cyberstalking is niet hetzelfde als iemand stalken in het dagelijkse leven. Het is wel mogelijk dat de twee soms samen voorkomen in eenzelfde zaak. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Cyberstalking)

Een cyberstalker heeft meer mogelijkheden om zijn/haar slachtoffer te benaderen. Een cyberstalker kan door één druk op de knop het slachtoffer lastig vallen. Hij kan gebruikmaken van programma’s om op getimede of lukrake berichten te versturen zonder achter de computer te zitten. Hij kan derden gebruiken om het slachtoffer te intimideren. De cyberstalker kan een advertentie plaatsen met daarin de gegevens van het slachtoffer. Hierdoor gaan andere internetgebruikers reacties sturen naar het slachtoffer.

Op het werk is de dader is ontevreden met zijn chef, met een collega of een ondergeschikte. Iemand heeft voor zijn of haar neus een promotie weggekaapt of kreeg niet de gevraagde vakantieperiode of vrije dag. De manieren waarop er in het bedrijf gecyberpest worden zijn idem als bij kinderen en jongeren.Bij een afgesprongen relatie wil de afgewezene wraak nemen. Een burenruzie wordt via internet beslecht. In een familie maakt men elkaar het leven zuur door te gaan cybestalken. Men stuurt haatemails via een anoniem emailadres, men post boodschappen op internet omtrent de betrokkene.

In een typisch pestgeval wordt een man afgewezen door een vrouwelijke collega waar hij al maanden op verliefd is. De dame kent weinig van internet en computers. Op een dag melden zich diverse seksgeobsedeerde mannen aan haar deur en wordt onophoudelijk opgebeld met oneerbare voorstellen. De afgewezen man had er niets beter op gevonden dan de identiteit van het slachtoffer op internet aan te nemen en daar openlijk in erotische chatgroepen te solliciteren naar seksuele activiteiten. Hij gaf daarbij haar naam, adres en telefoonnummer door. Cyberstalking kan flink ingrijpen in het leven van de internetter.

Wat onderscheidt stalking van ‘normaal’ gedrag?
In een poging om een relatie aan te gaan, aanvaarden de meeste mensen een ‘neen’ nadat hen meermaals duidelijk werd gemaakt dat de ander niet geïnteresseerd is. Wanneer men zich hier echter niet bij kan neerleggen, ontstaat een risico voor stalking.
Bij een relatiebreuk is het niet ongewoon dat de afgewezen partner erg overstuur is. Na een dergelijke afwijzing zal men vaak proberen om het contact te herstellen of om de ex-partner ervan te overtuigen om de relatie nog een kans te geven. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de meeste mensen, hetzij vaak met tegenzin, in bepaalde mate toch kunnen aanvaarden dat de relatie voorbij is, en dat dit meestal gebeurt binnen ongeveer twee weken. Als men na deze periode blijft proberen met de ex-partner in contact te komen, terwijl deze duidelijk heeft meegegeven dit niet te willen, dan komt men in het terrein van wat stalking wordt genoemd.
Stalkinggedragingen veroorzaken, al dan niet gewild, spanning of zelfs angst bij het slachtoffer. Dit onderscheidt stalkinggedrag van normale menselijke interacties.
Ten slotte onderscheidt stalking zich ook van normaal gedrag door het feit dat het zeer lang, maanden, jaren en soms zelfs langer, kan aanhouden
(Bron :KULeuven)

2.Vormen van cyberstalking

(https://nl.wikipedia.org/wiki/Cyberstalking)

Computerstalking

Een tactiek die de stalker kan toepassen is controle te krijgen over de computer van zijn of haar slachtoffer. Via een kraken kan de stalker toegang krijgen tot de privésfeer of knoeien met gegevens.
E-mailstalking

Het meermaals versturen van bedreigende e-mails of ongewenste post noemt in zijn extreme vorm Mailbombing. De mailbox wordt gebombardeerd met mails, vaak met virussen, Trojaanse paarden, pornografie of andere ongewenste inhoud. Een andere manier is het slachtoffer inschrijven op nieuwsbrieven die commercieel of pornografisch zijn. Het gevolg is dat de e-mailbox van het slachtoffer ongewenste post krijgt.
Internetstalking

Internet is een publieke plaats waar gegevens van het privéleven van het slachtoffer gepubliceerd worden. Iedereen krijgt toegang tot deze gegevens. De gevolgen voor het slachtoffer zijn niet in te schatten. Dit kan gevolgen hebben voor het sociale leven van het slachtoffer of de werkgever die zich tegen het slachtoffer keert. Men kan ook een valse advertentie plaatsen. Het slachtoffer wordt dan lastig gevallen door mensen die reageren op de advertentie.

Online versus offline stalking

Zowel online als offline stalking hebben gemeenschappelijke kenmerken. Bij online stalking komt geen fysiek contact aan te pas. Hierdoor bestaat het vooroordeel dat fysieke stalking erger is dan online stalking. Dit klopt niet altijd. De drempel voor cyberstalking is lager dan fysieke stalking omdat hij geen persoonlijk contact met het slachtoffer heeft door het internet en in enkele gevallen blijft hij zelfs anoniem. Voor de cyberstalker lijken de gevaren kleiner. Ze kunnen hier anoniem blijven of met een nickname het slachtoffer lastigvallen.
 

3. Types van (cyber)stalkers

Wetenschappers die het fenomeen stalking bestuderen, delen stalkers in in verschillende types, volgens hun voorgaande relatie met het slachtoffer, het motief voor het stalken, de eventuele aanwezigheid van een mentale stoornis, et cetera. Typologieën kunnen helpen om de meest effectieve manier te ontwikkelen om de stalker te behandelen en om het risico dat de stalker fysiek geweld gaat gebruiken tegenover het slachtoffer in te schatten.

Mullen, Pathé en Purcell ontwikkelden in een gespecialiseerde kliniek voor de behandeling van mentale stoornissen in Australië een multi-axiale typologie gebaseerd op 168 stalkers. De typologie maakt een onderscheid tussen vijf soorten stalkers:

• De eerste soort stalker is de “afgewezen stalker”. Het slachtoffer en de stalker hadden een hechte relatie, meestal ex-partners. Het motief van de stalker is de relatie herstellen of wraak nemen voor de afwijzing. Dit soort stalker kan horen tot de meest persisterende en opdringerige stalkers. De stalking is een manier voor de stalkers om de relatie die ze hebben verder te zetten. Een geschiedenis van partnergeweld alsook geweld na de relatiebreuk zijn niet uitzonderlijk. Een deel van dit soort stalkers wordt gekenmerkt door uitgesproken karakteriële anomalieën, afhankelijke, narcistische en paranoïde trekken en/of substantieel middelenmisbruik. Psychologische hulp kan effectief zijn voor deze groep. Zij hebben hulp nodig om het verlies van de partner los te kunnen laten en om nieuwe sociale contacten te leggen. Wanneer er sprake is van substantieel middelenmisbruik dient ook dit behandeld te worden.

• De “intimiteitzoekende stalker” is de tweede soort en het doel is een in de ogen van de stalker geliefde persoon zo ver te krijgen dat deze zich engageert in een intieme relatie. Zij zijn erg volhardend in hun benadering naar het slachtoffer. Ze denken dat het slachtoffer voor hen zal vallen indien ze maar hard genoeg proberen. Enkel op termijn is er risico op geweld. Het overgrote gedeelte van deze groep heeft meestal nog geen relatie gehad en leidt een geïsoleerd bestaan. Psychiatrische stoornissen kunnen zich voordoen en variëren van schizofrenie tot een narcistische persoonlijkheidsstoornis of de erotomane waanstoornis. De behandeling dient vooral gericht te zijn op de psychiatrische stoornis, die aan de basis ligt van het stalken. Juridische sancties zijn niet erg effectief voor dit soort van stalkers. Zij beschouwen dit eerder als een test voor hun toewijding dan als een straf.

• Een andere stalker is de “incompetente versierder”. Het motief van deze stalker is het aangaan van een romantische relatie. Zij kampen met het onvermogen een relatie aan te gaan en ze kunnen of willen geen afwijzing aanvaarden. Soms stalken ze meer dan één slachtoffer of zoeken ze een ander doelwit wanneer ze geen succes hebben bij het vorige. De stalker kan gewelddadig worden indien het slachtoffer weerstand biedt. Psychologische hulp zou moeten bestaan uit de ontwikkeling van sociale vaardigheden, het verkrijgen van empathie en verder de behandeling van verschillende psychiatrische stoornissen.

• De “rancuneuze stalker” handelt vanuit het verlangen het slachtoffer angst aan te jagen of leed te berokkenen. De stalkers zien zichzelf als een slachtoffer dat zichzelf dient te verdedigen tegen onderdrukkers en ze beschouwen steevast hun gedrag als gerechtvaardigd. Meestal wordt het doelwit gezien als een voorbeeld van de mensen die de stalker in het verleden hebben lastig gevallen en vernederd. De keuze van het slachtoffer is eerder toevallig. Soms wordt de stalker gewelddadig. Psychiatrische stoornissen kunnen onder andere gaan van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis, tot schizofrenie of waanstoornissen. Dit type stalker vertoont een grote gelijkenis met querulantisten die morbide zijn en extreem klaaggedrag vertonen. Behandeling van deze groep is moeilijk door hun verstoorde zelfbeeld. Omdat ze gewoonlijk hun eigen voordeel kunnen inschatten, kunnen legale sancties efficiënt zijn in een vroeg stadium. Indien ze niettemin te veel bezig zijn met hun eigenwaarde en met hun perceptie van de gerechtvaardigheid van hun acties wordt het moeilijker om succesvol te interveniëren.

• Het doel van de “jagende stalker” is een seksuele aanranding op het slachtoffer. Dit type dader stelt een hele reeks van gedragingen. De stalker is seksueel geobsedeerd door het slachtoffer. Slechts bij het eindpunt wordt de stalker gewelddadig. Stalkers van deze categorie zijn zeldzaam en zijn mannelijk. Zij vertonen tekorten in zelfdiscipline en in sociale en seksuele relaties. Therapie zou zich moeten concentreren op deze aspecten en zou gecombineerd moeten worden met legale sancties
(Bron :KULeuven)

4. Verschillen tussen jongeren en volwassenen

Bij jongeren spreekt men meestal over cyberpesten en wanneer er een volwassene bij betrokken is, heeft men het eerder over cyberstalken, maar er zijn nog verschillen. Bij cyberstalken is er meestal sprake van onophoudelijke niet aflatende bestoking van het slachtoffer met online aanvallen via e-mail, sms’jes, telefoons waar men niets zegt, enz. en meestal is het gekoppeld aan offline bespioneren, lijfelijk contact zoeken, enz. Waar cyberpesten bedreigend is en emotioneel heel belastend is er bij cyberstalken vaak ook fysiek bedreigingsgevaar voor het slachtoffer.

Cyberstalkers zijn vaak gedreven door wraak, haat, woede, jaloezie, obsessie of een mentale gestoordheid. Men wil het slachtoffer intimideren, in verlegenheid brengen, vernederen.
Bij cyberstalking neemt men ook het vreemde fenomeen waar dat het slachtoffer niet doelbewust is uitgekozen, maar toevallig slachtoffer is geworden omdat de persoon op dat moment net op de verkeerde plaats was. Er zijn gevallen bekend waar een cyberstalker een persoon is blijven lastig vallen omdat dit de eerste persoon was die die tegenkwam toen die in een verschrikkelijke rotstemming was. Ooit bleef een man een andere man stalken omdat die hem ooit voorbij was gestoken om een parkeerplaats in te nemen. De man had de nummerplaat genoteerd, had achterhaald van wie de wagen was en was hem digitaal blijven pesten. Het slachtoffer werkte in een school en diens contactgegevens stonden op het internet zodat de dader makkelijk zijn cyberaanvallen kon uitvoeren. Het stalken stopte pas toen het slachtoffer radicaal van e-mailadres veranderde en een geheim telefoonnummer aanvroeg.

Cyberstalkers zijn rusteloze personen die onophoudelijk het slachtoffer bestoken. Ook familieleden, collega’s, buren worden soms in de aanvallen betrokken. Soms nemen ze de identiteit van het slachtoffer aan en gaan in diens naam via internet of e-mail haatberichten versturen zodat het slachtoffer zelf in een verkeerd daglicht komt te staan. Ze schrijven het slachtoffer in op pornosites, voor reclame-aanbiedingen, spam, enz.

Cyberstalkers volgen hun slachtoffers vaak tot in chatrooms en discussieforums, posten daar leugens en hatelijke boodschappen of plaatsen storende informatie in de naam van het slachtoffer. Ze bewerken foto’s en plakken het hoofd van het slachtoffer op expliciete porno en verspreiden dit via internet. In dit laatste geval gaat het cyberstalken meestal uit van een afgewezen minnaar of geliefde of van iemand die verliefd is op een bekend figuur en in zijn of haar fantasie vindt dat betrokkene bij hen hoort. In een recent geval in de VS stonden opeens hordes geile mannen aan de deur van een jonge vrouw. Haar afgewezen minnaar had een website over haar gemaakt en daarin gepost dat ze op zoek was naar mannen die met haar groepsseks wilden. Haar naam, adres en telefoon was vermeld op de site en de site was gestoffeerd met getrukeerde softseksfoto’s van haar. In extreme gevallen gaan cyberstalkers ook over tot doodsbedreigingen en beschrijven hoe ze hem of haar zullen gaan vermoorden.

Uit vroeger onderzoek blijkt dat het meestal vrouwen waren die slachtoffer waren van cyberstalking maar recentere gegevens tonen aan dat ook mannen lastig gevallen worden via e-mail en sms.


5. Wat kan je doen tegen cyberpesten en cyberstalken ?

De tips die we geven om je beschermen tegen cyberpesten gelden evenzo voor cyberstalking. Meestal zijn de slachtoffers van cyberstalking leken op vlak van internet, e-mail of zelfs sms. De cyberstalker geniet van de anonimiteit van het online werken. Ze kunnen zich verbergen achter hun computer of mobiele telefoon. Maar vaak vergeten de stalkers dat ze hoe dan ook sporen achterlaten. Zeker bij email is het mogelijk bepaalde sporen op te zoeken via de headers die een email steeds vergezeld. Bij email is het na klacht bij de politie technisch mogelijk om via de zendmast van waar de sms’jes vertrekken op zoek te gaan de mogelijke persoon die hen stalkt.
 
In de meeste gevallen is de stalker een bekende van het slachtoffer, iemand die in de buurt woont of een fan of cliënt. Door te gaan zoeken in dat soort kringen komt men de stalker soms op het spoor. Met medeweten van de politie kan men ook lokaas uitzenden, door bijvoorbeeld te antwoorden, een ontmoeting voor te stellen, enz. Houd steeds in het achterhoofd dat stalken via sms of via e-mail of andere kanalen strafbaar is en aarzel nooit klacht in te dienen tegen de dader of tegen onbekenden wanneer je slachtoffer bent van cyberstalking. De persoon die het gedrag stelt is ziek en moet geholpen worden. Zelf tref je absoluut geen schuld in het feit dat je gestalkt wordt en je mag dan ook niet aarzelen hulp van deskundigen en de politie in te roepen.

Nog enkele tips
-ga nooit in op zgn. flaming : dit is het laster vertellen op internet. Geef de indruk dat het je allemaal niet kan deren, dan houdt de persoon soms al vanzelf op. Hoe meer je de indruk geeft hierdoor getormenteerd te geraken, hoe meer de dader geniet.
-neem een andere GSM-nummer en laat het oude nummer blokkeren. Deel het nieuwe nummer aan niemand mee of slechts aan enkele personen. Begint de stalker dan opnieuw, dan weet je in welke kringen je moet gaan zoeken.
-als je surft, chat of e-mailt en je kiest een nickname, kies dan een zo mogelijk geslachtsloze nickname : namen als lolita, liefdesengeltje, eenzaammeisje,…lokt automatisch mensen met slechte bedoelingen. Nicknamen zoals ‘toetsenbord, parkeerhulp, muziekmachine, …’ werken evengoed.
-flirt niet online, tenzij je voorbereid bent op de consequenties. Dit is idem zoals in het reële leven : uiteraard hebben mensen het recht om te flirten. Maar hoe opvallender je bent op het net, hoe meer je de aandacht trekt van personen met minder goede bedoelingen.
-bewaar aanstootgevende boodschappen die je toegezonden krijgt: sla emails op je harde schijf op en maak best kopieën via ‘print screen’ en ‘plakken’ in een Wordtekst die je afdrukt. Zorg dat de header zichtbaar is. (zie elders)
-als iemand bedreigingen uit in een chatruimte of forum, meld dit dan aan de forumbeheerder of moderator zodat de betrokkene uit het forum geschorst kan worden.
-ga niet in de aanval tegen een stalker of pester : dit prikkelt de aanvaller nog meer en geeft hem/haar het gevoel dat je emotioneel geraakt bent. Het gevolg is dat het pesten nog verergert.
-geef nooit persoonlijke informatie vrij op het internet tenzij je dit vertrouwt en er op rekent dat je niet gestalkt zal worden
-google jezelf regelmatig. Tik je naam, je nickname of andere bijzonderheden die je typeren in het zoekvenster van www.google.be  Als er ergens schadelijk over je wordt gesproken, komt de website via deze zoekmachine tevoorschijn en weet je tenminste wat men allemaal over je vertelt op het internet. Hoe je je gegevens van het internet kan verwijderen na het googelen, vertellen we elders. (Bron :KULeuven)