Bescherming op internet

Hieronder gaan we specifiek in op een aantal cybercommunicatiemiddelen en geven aan hoe daar beschermd kan worden tegen cyberpesten.

1. Persoonlijke webpagina’s

Een van de grote voordelen die het internet biedt, is de mogelijkheid voor iedereen iets over je zelf te publiceren. Dat kan over je favoriete sportclub of popster gaan, nieuws over je zelf of over de familie, je politieke visie of je hobby. Er bestaat een enorm en gevarieerd aantal persoonlijke websites, inclusief enkele zeer professionele familiesites, die dagelijks het familieleven bijhouden.

Het is redelijk eenvoudig om je eigen site te maken en te publiceren. Het kan erg leuk zijn en je leert je zelf meer ICT-vaardigheden aan op het moment dat sommige onderdelen toch echt een uitdaging gaan vormen. Veel jongeren maken ook websites voor onderwijsdoeleinden, zoals voor een schoolproject, of een bijdrage aan de website van school

De programma's om website te bouwen zijn gemakkelijk te vinden op het internet. De meeste programma's zijn gratis of kosten bijna niets. En er bestaan veel sites die adviezen en tips geven aan de ontwerpers van websites. Om je eigen site te kunnen publiceren heb je een Internet Service Provider (ISP) nodig. Veel providers zoals Telenet en Skynet bieden de ruimte aan als een onderdeel van hun klantenservice. Er bestaan ook enkele websites die je site tot een zekere omvang kosteloos plaatsen mits het plaatsen van reclamebanners.

Veel voorkomende problemen.
Vele jongeren maar ook enthousiaste ouders denken niet na vooraleer ze iets online zetten. Wijs jongeren er op dat ze de mogelijke gevaren afwegen en leer hen hoe ze op hun eigen website de risico's zo klein mogelijk kunnen houden en houdt als ouders ook zelf rekening met de tips. Persoonlijke informatie kan worden misbruikt door anderen, die jouw informatie onder ogen krijgen. Wat je zelf verspreidt, kan bijvoorbeeld door anderen gebruikt worden om te cyberpesten.
Denk dus van tevoren na wat voor informatie je publiek wilt maken op het internet en wat je privé wilt houden. Vermeld bijvoorbeeld geen specifieke uitzonderlijke hobby’s van kinderen die niemand kent. Zo geef je ook anderen niet de kans om kinderen daarmee te gaan pesten. Wanneer je je telefoon- en faxnummer publiceert, zal regelmatig worden gebeld of gefaxt om je dingen te verkopen.

Foto's van je gezinsleden met de namen eronder verlevendigen een website, maar ook daarbij moet je je mogelijke risico's realiseren. Door bekend te maken wie je gezinsleden zijn en wat zij doen, bijvoorbeeld naar welke school de kinderen gaan, maakt het voor iemand gemakkelijk om hen te ontmoeten en zelfs bij de eerste keer direct bij de naam aan te spreken. Er bestaat ook een kans dat iemand de foto kopieert en met daarvoor bestemde programmatuur de foto bewerkt tot iets totaal anders en wellicht iets beledigends. Portretfoto's kun je om die reden beter helemaal vermijden.
Een e-mailadres is een standaard onderdeel van een website. Het maakt het de bezoekers mogelijk met je in contact te komen en meningen uit te wisselen. Sommige volwassenen geven er de voorkeur aan binnenkomende e-mail voor hun kinderen eerst te checken op ongewenste inhoud of ongewenste (onbekende) afzenders. Een van de nadelen van het e-mailadres op de site is dat je ook ongevraagd berichten krijgt toegestuurd, te vergelijken met ongevraagd drukwerk. Junkmail wordt het genoemd of ook wel Spam. Er zijn namelijk mensen die met speciale programmatuur het internet afzoeken op e-mailadressen en deze vervolgens verkopen aan adverteerders.

Als je een zogeheten 'gastenboek' op je site hebt staan, waar bezoekers hun mening kunnen achterlaten, dan kan dat ook minder plezierige opmerkingen met zich mee brengen. Een regelmatige controle en verwijdering van wat je niet aanstaat is dan nodig.

De tekst die je schrijft voor je website verdient ook enige aandacht. Net als op papier kun je geen dingen over mensen of organisaties schrijven die niet waar zijn of waarmee je hen in diskrediet brengt. Als je zelf een dergelijke tekst op een site ontdekt, benader dan de eigenaar ervan of als dat niet lukt, de provider, die de site kan blokkeren. Wanneer het de spuigaten uitloopt, schakel dan de politie in.
Op tekeningen, cartoons, foto's en dergelijke bestaat copyright. Je kan die niet zomaar publiceren in drukvorm en ook niet op je website! Je moet van tevoren toestemming vragen om problemen en kosten te voorkomen. Dat geldt ook voor audio- en videoclips. Zelfs voor krantenknipsels geldt een publicatierecht, hoewel daar in de privé-sfeer meestal niet moeilijk over wordt gedaan als je de bronnen correct vermeldt.

Als je niet wilt dat anderen je webpagina's veranderen, wat jij hebt gezegd net even omdraaien of niet gewenste plaatjes of links toevoegen aan jouw website, dan moet je een enkele veiligheidsmaatregelen treffen. Het is bijvoorbeeld heel belangrijk op openbaar toegankelijke plaatsen je username (gebruikers identificatie) en wachtwoord voor je zelf houden. Het is beter deze iedere keer weer in te typen dan na de eerste keer automatisch te laten bewaren op de pc. Ook thuis kan een gevaar loeren. Stel je voor dat een vriendje van je kinderen toevallig op je pc werkt en merkt hoe makkelijk hij aan je websitegegevens kan geraken.
Als desondanks de inhoud van jouw site toch is veranderd, neem dan contact op met de provider en laat deze het wat en hoe dan uitzoeken. Thuis kan je ook voorzorgsmaatregelen afspreken met je kinderen. Vraag hen even te laten zien wat ze gemaakt hebben voordat het online gaat. Je weet dan zeker dat jij je kunt vinden wat over jou en de rest van het gezin wordt gezegd en je kunt problemen in huiselijke sfeer en daarbuiten voor zijn. Dit laatste geldt uiteraard voor basisschoolkinderen. We vermoeden dat pubers niet erg enthousiast zijn om hun ouders eerst te laten kijken wat ze op het net publiceren. Maar je kunt op een computer vrij gemakkelijk de geschiedenis opvragen door bovenaan in de browser op de knop geschiedenis te drukken. Zo kun je achteraf nog nagaan wat jongeren op het internet hebben gedaan.

2. Blog

Een blog is een dagboek of een persoonlijk journaal dat regelmatig bijgewerkt wordt en door één of meerdere personen gepubliceerd wordt op Internet. Men kan er zijn leven en anekdotes vertellen, opinies geven, foto's publiceren of zijn/haar grootste intieme geheimen ontsluieren... kortom, alles is mogelijk! Een blog kan gecreëerd worden voor persoonlijke doeleinden, groepsdoeleinden of professionele doeleinden.

Veel internetproviders bieden een gratis mogelijkheid aan om een persoonlijk weblog te creëren. Daarvoor is geen enkele technische kennis vereist. Het is even gemakkelijk om een tekst te schrijven in een blog dan een brief te schrijven in een tekstverwerkingsprogramma!
Blogs verschillen sterk in vorm, aantal auteurs en deelnemers, onderwerpen, frequentie van updating, graad van interactie met de lezers enz. De informatie die je er vindt, kan zeer uiteenlopende vormen aannemen: artikels, programma's van evenementen, agenda's van clubs, commentaren op bioscoopfilms en vrolijke berichtjes zijn maar enkele voorbeelden.

Er bestaan diverse sites op internet waar je zonder enige kennis van websitebuilding blogs kunt aanmaken. In plaats van dat je teksten in een boek schrijft, schrijf je teksten rechtstreeks op internet en illustreer je die met foto’s of tekeningen die je inscant of elders van het net haalt. De meesten halen hun informatie overigens uit online kranten of andere websites en plaatsen die op hun eigen blogpagina’s. De blogs of intieme agenda's op het internet zijn over het algemeen "braaf". Er worden vaak vertrouwelijke zaken in vermeld, die louter en alleen de auteur van de tekst betreffen... Denk er evenwel aan dat het adres van een blog zonder medeweten van de schrijver in de handen van eender wie terecht kan komen!!! Heel vaak bevatten de blogs ook foto's. Daarbij moet zeker gelet worden op de eerbiediging van de privacy en van het recht op afbeelding. Elke blogger vraagt daarom best vooraf toestemming aan de personen die op de foto's staan of brengt hen minstens op de hoogte. Het gebeurt soms dat we uitspraken op blogs lezen, die beledigend of zelfs lasterlijk zijn. Bijvoorbeeld: een adolescent die iets gemeens schrijft over een vriend(in) of een leerkracht... Die aantasting van de eer of van het respect voor andere personen zijn volgens het Belgische en Nederlandse recht in principe strafbaar. Dat betekent dat kwaadwillige uitlatingen en/of laster die een persoon in zijn/haar eer raken of hem/haar blootstellen aan publieke minachting ernstige gevolgen kunnen hebben voor de auteur van de tekst. De persoon die beledigd wordt (of zelfs, bij bepaalde laster, elkeen die er enig belang bij heeft), heeft het recht om een strafzaak aanhangig te maken door klacht in te dienen tegen de "dader" (de blogger).

Een op een blog schrijvende adolescent(e), die over voldoende onderscheidingsvermogen beschikt en de leeftijd van gezond verstand bereikt heeft (en dus in staat is om te beoordelen of zijn/haar daad normaal is in vergelijking met het gedrag van elke gewoon kind van dezelfde leeftijd en in dezelfde omstandigheden), zal persoonlijk verantwoordelijk kunnen gehouden worden voor zijn/haar daad. Disciplinaire maatregelen zullen hem/haar kunnen worden opgelegd, zoals de voorlopige of definitieve wegzending van school als er bijvoorbeeld een leerkracht schade wordt aangedaan. Wanneer er ook een strafclaim is vanwege de beledigde persoon kunnen oudere jongeren een gevangenisstraf en/of een boete oplopen. Tenzij de ouders kunnen bewijzen dat zij niet tekortgeschoten zijn in hun toezicht en/of opvoeding, zullen zij aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de schade die hun kind heeft veroorzaakt.
Als de minderjarige veroordeeld wordt tot het betalen van een boete of het schadeloosstellen van de beledigde persoon, kunnen de ouders verplicht kunnen worden om die sommen te betalen.

Hoe de risico's van weblogs beperken voor kinderen en jongeren?

Privé-gegevens van een kind of jongere zijn gegevens over zijn of haar woonplaats, school, telefoonnummer, foto's, sportclub,...raad kinderen aan dit absoluut niet te vermelden. Het kan alleen maar aanleiding geven tot misbruik of tot pesten. Verder kun je volgende vragen stellen bij de beoordeling van de weblog. Staan er zaken op je weblog die niet bedoeld zijn voor andere mensen? Ben je gemakkelijk te vinden? Is het duidelijk waar je woont (woonplaats, achternaam)? Kan iemand je bellen? Je weet toch dat op het internet alles, dus ook jouw weblog, kan bekeken worden?
Maak het kind erop attent dat het niet zomaar foto's van anderen via het internet mag verspreiden?
Leer uw kinderen om zich niet helemaal bloot te geven in persoonlijke gevoelens en emoties, want op het internet is niets echt geheim. Nieuws circuleert snel. Mensen die uw kinderen niet kennen of waarmee ze geen kennis willen maken, zouden heel gemakkelijk aan hun weblogadres kunnen geraken... Kinderen moeten ook leren om geen persoonijke gegevens te vermelden of verspreiden, want dat kan hun privacy of veiligheid in het gedrang brengen.

Respect is heel belangrijk! Leer kinderen om aandacht te hebben voor anderen en om een weblog niet te gebruiken om kwetsende berichten over klasgenoten en leerkrachten te verspreiden. Kinderen moeten de gedragsregels van het internet leren en beseffen dat die niet veel verschillen van de regels offline.
De verspreiding van foto's (met name via het internet) zonder het akkoord van de gefotografeerde personen is een inbreuk op het recht op afbeelding. Vermelding van persoonsgegevens van anderen (adres, gsm-nummer,...) is een inbreuk op het recht op privé-leven. Een foto op internet kan je vergelijken met een foto in de krant. Als de foto er eenmaal staat, verlies je er ook alle controle over. De foto kan worden bijgewerkt en doorgestuurd, zonder dat de oorspronkelijke verzender er iets aan kan veranderen. Als uw kinderen foto's en video's van hun vrienden op hun blog zetten, moeten ze die vrienden eerst verwittigen. Zij hebben immers het recht om te weten dat iedereen hen zal kunnen zien via het internet. De meeste internetproviders (die de mogelijkheid bieden om blogs te creëren) bieden ook de mogelijkheid om de blogs weer te verwijderen als ze in strijd zijn met de wet of ethische criteria. (www.safeinternet.be)

Als je jezelf of je kind op een blogpagina aantreft in een beledigende positie moet er klacht ingediend worden. Bij jongeren kan dit soms via de school opgelost worden, want meestal zal zo’n kind ook op school gepest worden. Vaak helpt een goed gesprek en een ernstige verwittiging. Als de pesterijen ernstig zijn en het kind of uzelf ernstige morele schade oploopt, is het best alle bewijzen te verzamelen door de tekst en foto’s te kopiëren naar een Word-tekst (gewoon kopiëren en plakken of printscreenknop indrukken en op plakken drukken). Met deze bewijzen stap je naar de politie en dien je klacht in, desnoods tegen onbekenden. De politie kan soms de aanstokers van de pestende weblogs niet achterhalen maar wel via een bevelschrift de provider aansporen de informatie ogenblikkelijk van het internet te verwijderen.

3. E-mail

E-mail is de internetversie van de post : het is een simpele en goedkope manier om berichten te versturen naar mensen die thuis, op school of het werk een Internetverbinding hebben. E-mailen is een goede manier om nieuwe vrienden te maken en in contact te blijven met oude. Het gaat snel en goedkoop over de hele wereld. Het is informeel en direct, een bericht kan meteen worden verstuurd en worden gelezen.
Jongeren maken over het algemeen snel vrienden en zijn snel bereid persoonlijke gegevens prijs te geven. Dit zal vooral gebeuren als het Internet wordt gebruikt op een veilige plek, bijvoorbeeld thuis of op school. Het kan nodig zijn kinderen eraan te herinneren geen persoonlijke informatie prijs te geven, zoals adres en telefoonnummer.

'Junk mail' (ook wel bekend als 'Spam') is een grote bron van ergernis op het Internet. Dit soort mail is eigenlijk niet te vermijden. Het is bijna onmogelijk het volledig te blokkeren. Enorme hoeveelheden ongevraagde berichten reizen over het Internet. Zaken als 'hoe word ik snel rijk', 'ongelimiteerd krediet', nep-kwalificaties , pornografie, aanbod tot aankopen van viagra, enz. worden aangeboden. U kunt gebruik maken van filters, die zijn ingebouwd in e-mailprogramma's en diensten, om zo de hoeveelheid rommel die naar u toekomt te verminderen. Het beste advies is niet te antwoorden op junk mail, omdat de kans groot is dat u er nog meer van ontvangt als u het wel doet. Wees voorzichtig met het bekend maken van uw e-mailadres op websites, bijvoorbeeld bij het invullen van een formulier. Ook bij het invullen van uw huisadres in publieke gebieden, zoals bijvoorbeeld een 'gastenboek', is voorzichtigheid geboden.

'Kettingmails' (vergelijkbaar met de bekende kettingbrieven) kunt u het beste negeren en ze meteen verwijderen zodra u ze heeft gekregen. Het doorgeven van deze berichten aan anderen kan hen ergeren of van streek maken. Vaak worden deze kettingmails ook gebruikt om virussen te verspreiden. De meest gekende kettingmails die waarschuwen voor virussen, hebben juist de bedoeling om het virus verder te verspreiden.

De meeste kinderen nemen een gratis e-mail adres bij  www.hotmail.com  van Microsoft.
Hotmail is een zogenaamde webmail service, wat betekent dat je er geen e-mail programma voor nodig hebt (alles gaat via de browser) en dat je je mail overal kunt bekijken en beantwoorden. Dus ook op school, bij een klasgenoot, of op vakantie.

Via e-mail wordt er vaak gepest. Op school of anonieme plaatsen waar je zonder je aan te melden op een pc kunt, kun je e-mails versturen, zonder dat iemand weet wie de afzender is. Of het bericht wordt verzonden met een valse naam van de afzender. Het meest ingewikkeld is wanneer wordt gebruik gemaakt van een vrij e-mailadres, zoals bijvoorbeeld via Hotmail vrij makkelijk aan te maken is. Wanneer je je aanmeldt moet je een naam opgeven en dat kan natuurlijk elke verzonnen naam zijn. Opvallend uit onderzoek van deze wijze van pesten is dat het taalgebruik veel harder is dan het directe pesten. Dat komt door de anominiteit, waarin het plaats vindt.

Zoals reeds werd aangegeven is het zeer moeilijk om de afzender van een emailbericht te achterhalen als het verstuurd werd via een anoniem websysteem zoals bijvoorbeeld Yahoo of Hotmail. Wanneer de berichten komen van geregistreerde providers zoals Telenet of Skynet is het mogelijk de verzender van de boodschap te achterhalen, ook al heeft die zijn emailadres onder een valse naam opgemaakt. Bij het inloggen heb je namelijk je inlognaam en paswoord moeten gebruiken en dit is onlosmakelijk verbonden met het emailadres. De stijl van het bericht en eventuele taalfouten kunnen de dader ook verraden. Wanneer je in een klas of opvoedingsgroep geconfronteerd wordt met dit soort pestgedrag, kan het soms mogelijk zijn de daders op te sporen door openlijk over de mails te spreken. Soms wordt een dader vuurrood of begint die zich in alle bochten te wringen als zou blijken dat zijn identiteit toch kenbaar wordt. Soms kan je een beetje bluffen en zeggen dat de identiteit achterhaald is. Een e-mailpester die toch niet zo goed thuis is in de materie durft zichzelf soms zo wel verraden ook al was het onmogelijk te achterhalen van wie de haatmails kwamen. Maar het risico is natuurlijk dat in zo'n situatie het slachtoffer dreigt opnieuw door de pesters te worden gepakt, tenzij er al een goed beleid tegen pesten is vormgegeven. Hoewel het moeilijk is de zender van anonieme haatmails te achterhalen zijn er enkele mogelijkheden.

In het geval dat de cyberpester gebruik maakt van een anoniem emailadres zijn er mogelijkheden via tracingprogramma’s. Het is technisch mogelijk om zelfs via een anoniem hotmailadres na te gaan vanaf welke computer de berichten verstuurd zijn. Bij het aanmelden op het net krijgt de computer immers een uniek IP-adres toegekend. Dit is een getal bestaande uit viermaal drie cijfers en dat verbonden wordt aan het MAC-adres (unieke code) van de netwerkkaart van de computer en aan de persoon die het abonnementsgeld betaalt. Als een pester anoniem van thuisuit berichten verstuurt is dit te achterhalen, maar men weet uiteraard nooit wie er precies achter de computer gezeten heeft.

Op de website  www.ripe.net  kun je in de database Whois het ip-nummer intikken. Als het gaat om erkende providers of bekende servers kun je mogelijkerwijze op zijn minst terugvinden van welke provider zoals Telenet, Planetinternet, Skynet of soms schoolcomputers informatie vertrokken is.
In een aparte afbeelding zie je hoe het ip-nummer van een email die vertrok vanuit een hogeschool (diegene waar ik werk) snel leidde tot de organisatie. Je weet dan uiteraard nog niet wie de email verstuurde maar je weet toch alvast al van welke server de informatie vertrok zodat je organisatie kunt waarschuwen en vragen de gegevens te blokkeren.

Andere interessante programma's zijn

IP opzoeken https://nl.vpnmentor.com/hulpmiddelen/ipinfo/

Idem dns report op basis van domeinnaam http://www.dnscolos.com/free-dns-report.html

Zelf kun je dit soort internettoepassingen vaak niet alles achterhalen, maar cyberspecialisten van de politie kunnen dikwijls met meer geavanceerde screeningstechnieken dit wel doen. Het is dus belangrijk zoveel gegevens te bewaren van digitale pestaanvallen. Soms maken cyberpesters ook fouten zonder het te weten. Zo ontdekte men bijvoorbeeld ooit een student in een hogeschool ontdekt die via een fictief hotmailadres beledigende boodschappen had gemaild aan zijn docent die hem had gebuisd. De student had de stommiteit begaan door in te loggen met zijn eigen studentenkaartnummer en paswoord op de hogeschoolcomputer. Hij dacht dat men hem niet kon traceren maar door zijn inlog had hij zich verraden. In een aantal scholen moet je via een aan je inschrijvingsnummer gelinkte code inloggen om een computer op te starten. Indien alle scholen dit zouden toepassen, kan men alvast de identiteit achterhalen van de cyberpester die een schoolcomputer gebruikt. Ook bibliotheken vragen meestal een identiteit. Maar helaas bestaan er nog steeds wegen om anoniem te surfen, in cybercafés bijvoorbeeld of op publiek toegankelijke plaatsen zoals festivals.

Je kan er als gepeste wel voor zorgen dat je pestmails die van dezelfde afzender komen kunt tegenhouden of blokken. In Outlook Express kan je kiezen voor ‘Afzender blokkeren’. Maar pestkoppen kennen dit wellicht ook wel en veranderen regelmatig van emailadres zodat het uiteraard maar tijdelijk helpt. Als gepeste reageer je best nooit op dergelijke peste-mails. Je kunt best doen of ze niet zijn gezien. Als je er op reageert voelt de pestkop dat zijn manier van pesten werkt en blijft hij het volhouden. Als hij/zij merkt dat er geen reactie op komt, geeft hij soms vanzelf op.

Bepaalde emailbrowsers geven soms de mogelijkheid om eerst een lijst te bekijken van de berichten die klaar staan om binnengehaald te worden. Als je daarin emailadressen herkent van pesters of van personen die je niet kent of met titels die kwetsend zijn, kun je die al vooraf verwijderen. Het is uiteraard maar een noodoplossing maar soms kun je beter de confrontatie vermijden, dan jezelf te ergeren aan wat er je overkomt. Wanneer daders geen respons krijgen, gaat voor hen de lol er snel af. Als het nodig is kan een ander e-mailadres worden gekozen, dat vervolgens zeer selectief wordt bekend gemaakt. Hoe kun je kinderen verder nog helpen.

Het is uiteraard ook van belang om een goede virusscanner te installeren. Dit houdt op zijn minst virussen die de computer kunnen beschadigen al tegen.
Leer kinderen ook om binnenkomende post altijd door te sturen via de BCC functie(Blind Carbon Copy). Gebruikt een kind de BCC-functie, dan blijven emailadressen mee privé. Zo kun je ook de zogenaamde spam voor een deel tegenhouden. Met spam bedoelen we ongewenste post van bedrijven met een marketing- en/of sales-doelstelling, dit is reclame via de e-mail. Hoewel het niet echt gaat om pesten, kunnen al die mails erg hinderlijk worden. Veel van de spammende bedrijven hebben programmaatjes ontwikkeld die het Internet afspeuren naar bruikbare e-mail adressen.

Aangezien veel kinderen hun e-mail adres achterlaten op het Internet wanneer ze ergens op een website iets invullen, hebben zij grote kans op het ontvangen van spam.
De beste manier om spam te voorkomen is eenvoudig: spreek af dat uw kind geen e-mail adres achterlaat op een website zonder eerst met u te overleggen.
Een manier om spam te slim af te zijn: noteer naamapenstaartjeadres.be of naamATadres.be in plaats van naam@adres.be. Op deze manier kunnen spammers e-mail adressen niet gebruiken.

Neem samen met je kind de tips van Hotmail , Facebook enz. door om spam (ongewenste e-mail) te voorkomen:

Als je ongewenste e-mails krijgt en je wil trachten de afzender op te sporen, ook al staat er een onbekend adres bij verzender, kan je zelf in programma’s zoals Outlook Express of Hotmail ook proberen te achterhalen van wie de info komt.      

Als de inhoud van een e-mail in ernstige mate ontoelaatbaar is (opruiend, hatelijk, onsmakelijk etc.), of de wet overtreedt (bijvoorbeeld door valse beschuldigingen te doen), neemt u dan contact op met de politie. Print de e-mail uit of bewaar een kopie als potentieel bewijsmateriaal.
Het adres waar een e-mail vandaan komt is te vervalsen, dus de werkelijke afzender kan zijn / haar identiteit onder iemand anders' naam verborgen houden. Wees dus niet te snel met iemand te veroordelen. Het kan best zijn dat die persoon er helemaal niets mee te maken heeft.

Nog enkele tips voor het gebruik van e-mail
Om de hoeveelheid persoonlijke informatie in een e-mail wat te beperken, kunt u een e-mail adres kiezen dat niet uw volledige naam weergeeft. Indien uw kinderen een afspraak maken voor een ontmoeting met iemand die ze via e-mail ontmoet hebben, moedig hen dan aan het u te vertellen. Uw kinderen zouden het beste iemand mee kunnen nemen naar de afspraak en afspreken op een openbare plaats.
Denk eraan voorzichtig te zijn met wat u zegt in een e-mail. E-mails zijn in wezen openbaar. De ontvanger kan ze gemakkelijk kopiëren en naar anderen doorsturen. Vals, onzorgvuldig of beledigend commentaar in een e-mail over mensen of bedrijven kan leiden tot pijnlijke situaties of zelfs tot gerechtelijke stappen. De verzender van een e-mail kan over het algemeen worden opgespoord, dus het beste kunt u niets in een e-mail vermelden dat u liever niet in de openbaarheid ziet worden gebracht. Gebruik dus e-mail niet om zelf te gaan pesten. Het kan u zuur opbreken als de gepeste klacht indient.

Klik hier voor een uitvoerige tekst over emailetiquette. (Bron Gielen G (2010). E-mail vraagt om een eigen etiquette. Sociaal 10, december 2010, 14-20)

4. Instagram en chatrooms

Zoals e-mail de standaard is om briefachtige teksten uit te wisselen, zo wordt IRC (Internet Relay Chat) gebruikt om chatberichtjes uit te wisselen. Er vele chatkanalen beschikbaar, waaraan men kan deelnemen. Het voordeel van dit soort programma's is dat ze de gebruiker allerlei handige hulpmiddelen bieden om het chatten te veraangenamen.
Chatten' vindt meestal plaats op een website, omdat deze gemakkelijk te vinden zijn en je er geen aanvullende sofware voor nodig hebt. U meldt zich aan als u een chatroom binnenkomt, zodat de mensen die al in de chatroom aanwezig zijn weten dat er een nieuwkomer is gearriveerd die mee wil praten. De meeste zoekmachines bieden chat aan, evenals www.planetchat.be. De laatste biedt direct een aantal verschillende mogelijkheden, ook onderverdeeld in verschillende onderwerpen. Veelal wordt gestart met de huisregels. Overtreding kan leiden tot verwijdering.
De meeste chatrooms zijn openbaar (iedereen kan de conversaties die plaatsvinden volgen) maar het is ook gemakkelijk om een privé-conversatie op gang te zetten.

De meeste jongeren gaan chatten via bekende websites  De chatters gebruiken bijnamen om zichzelf in een chat room te identificeren. Vaak wordt een bijnaam gekozen die niet te veel onthult; leeftijd of sekse bijvoorbeeld worden vaak verborgen gehouden. Het is dus van belang te onthouden dat chat-gebruikers niet noodzakelijkerwijs eerlijk over zichzelf zijn, en zich kunnen voordoen als wat of wie ze maar willen. Wees op uw hoede en geloof niet alles wat u leest.
Helaas wordt er veel misbruik gemaakt door volwassenen van deze chatruimtes om met kinderen in contact te komen. Ofwel misbruiken jongeren deze chatruimtes om de vulgaire of racistische taal te verspreiden. Bepaalde websites hebben daarom noodgedwongen hun chatboxen moeten sluiten en beperken zich tot een gastenboek. Zo lezen we bijvoorbeeld op de website van www.ketnet.be , het geliefde Vlaamse jongerenprogramma : ‘Vroeger was er op de Ketnetsite een chatbox maar de chatbox hebben we noodgedwongen moeten verwijderen van de website. Noodgedwongen omdat er Ketnetters waren die hun manieren niet hielden op de chatbox maar ook uit veiligheidsoverwegingen. Je weet immers nooit met zekerheid met wie je aan het chatten bent. Is de persoon aan de andere kant wel de persoon voor wie hij zich uitgeeft?? Ketnet verkiest de verschillende gastenboeken die er te vinden zijn op de Ketnetsite en we hopen dat je daar ook je ei kwijt kan. “
De communicatie tussen adolescenten is de laatste jaren sterk veranderd. Sms, e-mail en chat maken vandaag deel uit van de jongerencultuur. Maar ouders en opvoeders moeten in de gaten houden dat de pseudo-anonimiteit van het internet jongeren kan stimuleren of verleiden om mee te doen aan onbezonnen of gevaarlijke activiteiten.

Bekommerde ouders moeten er op toezien dat ze hun kinderen nooit zonder enig toezicht op de onbeschermde open chatruimtes toelaten. Deze chatruimtes komen meer voor dan je denkt. Elders gaven we diverse voorbeelden van misbruik, waar volwassenen zich voordoen als kinderen en daarmee misbruik maken van kinderen. De meeste chatruimtes hebben operatoren die het zaakje in de gaten houden en bijvoorbeeld ingrijpen als iemand zware beledigingen zit te spuien of wanneer er obscene taal wordt gebruikt. Je herkent operatoren meestal aan het @-teken dat voor hun naam staat. De account wordt dan tijdelijk tot definitief geblokkeerd. Maar grote controle is dit niet. Niet steeds wordt het even nauwkeurig in de gaten gehouden. Er komen nog voortdurend gevallen aan het licht waar kinderen ingaan op avances van oudere personen die zich als jongere voordoen en het tot geheime afspraakjes komt. Binnen de chatruimtes bestaat meestal ook de mogelijkheid om privé te gaan met een persoon, door gewoon op zijn/haar naam te klikken. Als die persoon dat aanvaardt, is er geen controle meer op wat daar tussen die twee wordt verteld.

Enkele tips voor ouders

Leer je zoon of dochter om zijn/haar privé-leven en dat van vrienden/vriendinnen te eerbiedigen.
Leer je kind om waakzaam te zijn wanneer het bij het chatten een inschrijvingsformulier invult. Het is beter dat hij of zij geen info over zichzelf, vrienden of familie -persoonlijke gegevens dus- meedeelt. Als een chatpersoon het kind vraagt om privé met hem of haar te chatten, mag je daar op in gaan, maar druk het kind op het hart nooit persoonlijke informatie zoals adres of telefoon te geven. Je weet immers nooit of de andere persoon wel echt diegene is, zoals die zich voordoet

Leg je kind uit dat het vriendjes of vriendinnetjes vooraf moet verwittigen als het foto's van hen op het internet wil zetten. Zij hebben een "recht of afbeelding" (een soort auteursrecht) en kunnen eventueel klacht neerleggen als ze er niet mee akkoord gaan dat hun foto via het internet verspreid wordt.
Waarschuw je kind dat verzending van een foto via het net ook betekent dat hij of zij alle controle over de foto verliest. Eenmaal verstuurd kan de foto veranderd worden en/of in de hele wereld beginnen circuleren zonder dat je hem zelf ooit nog kan verwijderen van het net.
Als je kind via een webcam communiceert, kan er een opname van hem of haar (foto of film) gemaakt worden. Herinner hem/haar eraan dat die opname kan worden bewaard en zonder zijn/haar medeweten naar anderen kan worden verstuurd. Maak uw kind ook duidelijk dat hij/zij niets mag doen dat iemand anders kan shockeren of ongemakkelijk maken.

Leer je zoon of dochter de regels van een "chat-date" respecteren.
Adolescenten willen soms afspreken met iemand die ze al chattend of via het net hebben leren kennen. Zeg hen dat ze minstens aan één persoon moeten vertellen waar, wanneer en met wie ze afspreken. Als ze dan toch willen afspreken doen ze dat op een openbare plaats met veel volk en nemen ze best iemand mee die ze kennen voor de eerste ontmoeting. Als de chatdate het ernstig meent, zal die geen bezwaar hebben, dat je iemand meebrengt

Een aantal chatprogramma’s bieden de mogelijkheid om de geschiedenis van de chatgesprekken te bewaren (je kan dus een en ander nagaan), maar je kind bespioneren zonder zijn of haar medeweten is natuurlijk geen oplossing op lange termijn.
Voor specifieke bescherming moet het kind de specifieke gebruiken van het chatprogramma hanteren. Elk programma heeft meestal zijn eigen manieren om je te beveiligen, maar meestal kan je best meteen het gesprek afbreken als men problemen vermoedt. Een aantal chatprogramma’s hebben een eigen rubriek waarin veiligheidsvoorschriften uitgelegd staan. Meestal vind je daar ook een emailadres met de verantwoordelijke persoon die je kan contacteren als er dingen gebeuren die je niet vertrouwt.

Een mogelijkheid om kinderen te behoeden tegen gevaren in chatkanalen is kinderen alleen toe te laten in veilige chatomgevingen. Zowel voor Vlaanderen als voor Nederland zijn er initiatieven genomen.

5. Sextortion

‘Sextortion’ betekent dat iemand wordt gechanteerd en afgeperst met naaktbeelden die van hem of haar zijn gemaakt, bijvoorbeeld via de webcam. ‘Sextortion’ is een samentrekking van de Engelse woorden ‘sex’ en ‘extortion’, wat afpersing betekent. Vaak dreigt de afperser de opgenomen beelden door te sturen naar vrienden of familie, tenzij het slachtoffer geld naar de afperser overmaakt. We spreken daarom ook wel van ‘financial sextortion’. Bekijk hier het stroomschema om te controleren of je slachtoffer bent en wat je kunt doen. (Bron : https://www.helpwanted.nl/jongeren/sextortion/)

Beschermen : lees hier meer.

Bij misbruik

Wanneer het kind merkt dat iemand misbruik maakt van de chatruimte of indien jij of je kind in deze chatruimtes gepest wordt, maak dan meteen schermafdrukken van de pagina’s en plak die bijvoorbeeld in een tekstverwerkingsprogramma. Schermafdrukken maken is vrij eenvoudig. Klik op de knop ‘Printscreen’ op het toetsenbord, open het tekstverwerkingsprogramma, bijvoorbeeld Microsoft Word en kies voor plakken. Dan heb je altijd een bewijsmiddel om aan te tonen wat er precies verteld werd en mogelijks ook informatie van wie de beledigingen kwamen. Mocht de afzender ooit opgespoord kunnen worden, heb je altijd een document om te tonen hoe er misbruik werd gemaakt.

6. Sms via mobiele telefoon

Steeds meer jongere kinderen hebben een mobiele telefoon of GSM op zak. Maar vaak beseffen ouders niet dat jongeren dit ook kunnen gebruiken om elkaar te pesten. Meestal blijft het bij het sturen van een boos sms’je of wat plagen. Sms’jes versturen is niet gratis en daarom dat het pesten langs deze weg beperkt is. Maar met de acties die sommige providers organiseren waarbij je zeer goedkoop zeer veel sms’jes kan versturen stijgt uiteraard de kans dat jongeren dit gaan misbruiken om elkaar te pesten. Uit Brits onderzoek blijkt dat vooral oudere kinderen vanaf een jaar of 14 dit medium misbruiken. Zij beschikken meestal over meer zakgeld. Wanneer 15-16 jarigen of ouderen sms’jes versturen om te pesten is dat meestal in relationele of romantische situaties. Een ander fenomeen is het fotograferen met GSM met camera in compromitterende situaties. De foto’s of filmpjes, mms’jes genoemd gaan razendsnel van toestel tot toestel of over het internet via Whats App

Hoe kan je je tegen sms-terreur beschermen. Geef aan kinderen en jongeren de raad hun GSM-nummer alleen aan diegenen te geven die ze echt vertrouwen en waak erover dat ze hun nummer niet op internet publiceren. Geef zelf of je kinderen nooit een GSM-nummer van iemand anders aan personen die je niet vertrouwt. Houdt er rekening mee dat de persoon wiens nummer je doorgegeven hebt, soms niet graag heeft dat dit nummer bekend is. GSM heeft immers het nadeel dat je op elk moment waar ook opgebeld kunt worden en sommigen houden daarom hun nummer liever privé. Antwoordt nooit op tekstberichtjes van mensen die je niet kent. Wijs kinderen er op dat ze iemand fel kunnen kwetsen als ze haattekstberichtjes sturen ook al zijn ze maar als grap bedoeld.
Word een kind via GSM gepest kun je daar best niet teveel op reageren. Net zoals bij e-mailpesten vergenoegt de dader er zich in dat zijn pestgedrag effect heeft. Is er geen effect, dan zal die misschien nog wel een paar keer proberen en het uiteindelijk toch wel opgeven. Maar houdt de pestberichtjes wel goed bij. Zeker als de smsberichtjes grimmig of bedreigend worden, met bijvoorbeeld doodsbedreigingen of als er ernstige seksuele toespelingen in staan. Je hebt dan bewijsmiddelen tegen de verzender bij een klacht bij de politie.

Sommige mobiele telefoons hebben de mogelijkheid bepaalde nummers te blokkeren. Dit werkt alleen als vanaf een de telefoon met nummervermelding het bericht werd verzonden, waarmee de dader zich bloot geeft. GSM-bezitters kunnen aangeven dat ze een geheim nummer gebruiken en dan wordt de afzender niet zichtbaar. De SIM-kaarten die vrij in de handel te koop zijn, vermelden geen naam. Je kan dus anoniem bellen en gebeld worden. Als je een nummer kunt achterhalen kan dat vervolgens wel worden geblokkeerd op je toestel. Wanneer hij of zij echter de telefoon van iemand anders gebruikt, is weliswaar de telefoon, maar niet de dader te achterhalen. Soms worden dan de verkeerde mensen geblokkeerd of personen die niet wisten dat hun GSM werd gebruikt, ten onrechte beschuldigd. Wanneer er geen nummer bekend is kan je toch nog altijd klacht indienen bij de operator. Het is dan belangrijk dat je kan aangeven op welk moment het sms-bericht is toegekomen. Aan de hand van de regio waar het bericht verstuurd en ontvangen is, kan op die manier soms achterhaald van waar het sms bericht komt. Maar helaas is het niet altijd mogelijk.

Wanneer andere methoden niet helpen kan uiteindelijk alleen de sms-functie worden uitgeschakeld. Wanneer je de tekstfunctie, al is het maar voor enkele dagen, uitschakelt, krijgt de verzender het bericht dat zijn boodschap niet kan verzonden worden. Als dit enkele dagen duurt, zal de pester het vanzelf opgeven omdat hij denkt dat het slachtoffer van nummer veranderd is. In het ergste geval kan een nieuw nummer aangevraagd worden, waarbij het te overwegen is een geheim nummer te gebruiken. Een nieuw nummer aanvragen is vaak kosteloos als je het koppelt aan een of ander mobiel abonnement.

Wanneer een kind merkt dat het met een GSM met camera werd gefotografeerd of gefilmd in een compromitterende situatie zoals in een kleedkamer laat het kind dan vertellen dat het leerkrachten en ouders zal waarschuwen als de foto’s misbruikt zullen worden. Moedig kinderen aan de bewijsmiddelen die ze ontdekken bij te houden. Druk kinderen op het hart zelf nooit mee te doen in het verspreiden van compromitterende foto’s, zeker als er naakt zichtbaar. Wijs hen er op dat het strafbaar is om dit soort dingen te verspreiden. Vertel kinderen geen gekke dingen te doen voor een camera ook al is het maar voor de grap en vertelt de filmer dat het onmiddellijk verwijderd zal worden. 

Enkele tips voor de verzender van tekstberichtjes. Lees je bericht na, vooraleer je het verstuurd. Net zoals bij e-mail kunnen tekstberichtjes verkeerd geïnterpreteerd worden. Denk na over de tekst die je gaat versturen en soms kunnen bepaalde emoticons (dit zijn korte tekstberichtjes die een emotie verklaren) je boodschap helpen ondersteunen zodat de ontvanger merkt dat het om te lachen was.
Neem nooit een foto of filmfragment met een GSM met camera van een persoon zonder diens toestemming. De wet op de privacy (België) verbiedt het gebruik en verzenden van privacygegevens waaronder beeldmateriaal zonder toestemming van de persoon.

7. Phishing

Bij phishing proberen malafide webbuilders je te lokken naar valse websites die je bekend voorkomen, zoals betaalkaartsites (visa, mastercard,…) of banken. Eenmaal naar deze sites gelokt proberen ze je te overtuigen bankkaartgegevens en vooral paswoorden in te voeren. Als men je zover heeft kunnen achterhalen, is het onheil geschiedt en wordt je rekening zonder het te weten geplunderd.

Vijf manieren om jezelf te beschermen tegen Phishing
Hoewel waakzaamheid bij het verstrekken van vertrouwelijke persoonlijke gegevens onontbeerlijk is, zijn er een paar eenvoudige richtlijnen die je kunnen helpen te voorkomen dat je door een phisher wordt bedrogen.

1. Verstrek nooit vertrouwelijke persoonlijke gegevens in een e-mail, instant message of pop-upvenster
Betrouwbare en gevestigde bedrijven maken gewoonlijk geen gebruik van deze methode om te vragen om uw wachtwoord, rekeningnummer, creditcardnummer en andere vertrouwelijke gegevens. Phishers trachten mensen eenvoudig te misleiden, bijvoorbeeld door het “Van” adres boven een e-mailbericht te vervalsen.

2. Pas goed op bij het klikken op een koppeling in een bericht of een pop-upvenster
Als je een e-mail, instant message of pop-upvenster ziet waarin wordt gevraagd om persoonlijke gegevens mee ter delen, moet je nooit op de koppeling klikken. De koppeling brengt je mogelijk bij een nepsite waar informatie die je invoert mogelijk wordt doorgegeven aan de oplichter die de site heeft opgezet. Als je twijfelt of het bericht misschien echt is, bel je het betreffende bedrijf. Haal het nummer van een oud rekeningafschrift of uit het telefoonboek. Als je de website wilt bezoeken, typ dan het adres zelf in of gebruik je je eigen favorietenlijst waar de url’s correct opgeslagen zijn.

3. Controleer of de website je persoonlijke gegevens beschermt en echt is voordat je gegevens invoert
Beveiligde websites kun je in principe herkennen omdat ze starten met https i.p.v. http
Phishers proberen vaak het weergegeven adres vervalsen. Als je ook maar de minste twijfel hebt over de echtheid van de site, kies dan voor het zekere en sluit de site.
Kijk steeds of je aanwijzingen ziet die duiden op gegevenscodering, een beveiligingsmethode voor het beschermen van vertrouwelijke gegevens die via het internet worden verstuurd. Kijk dus voordat je ook maar iets invoert of het adres van de website begint met https (“s” voor secure of beveiligd) en of je onderaan een dicht hangslot met een ongebroken sleutel ziet (zie afbeelding).

Controleer of je inderdaad bent waar je denkt dat je bent. Helaas kan het hangslot (en de sleutel) op sommige systemen worden vervalst. Om zeker te zijn, dubbelklik je erop om het beveiligingscertificaat van de site te bekijken (zoals hieronder weergegeven). Helaas is ook dit soms vervalst maar het risico is toch kleiner, omdat niet alles nagemaakt kan worden. Vink best ook nooit aan dat je gebruikersgegevens op de computer bewaard moeten blijven. Zo geef je de kans aan hackers om via allerlei trucjes toch te proberen je gegevens te achterhalen.
Kijk of de naam op het certificaat overeenkomt met het adres op de adresbalk. Als er een andere naam staat, is de site mogelijk vervalst.

4. Maak er een gewoonte van je rekeningafschriften te bekijken
Controleer of alles in orde is door al je creditcard- en bankafschriften regelmatig te bekijken en regelmatig het overzicht te bekijken van alle online rekeningen.

5. Verbeter de beveiliging van je computer
Phishers hopen erop dat je de nieuwste beveiligingspatches nog niet hebt geïnstalleerd en kunnen proberen zwakke plekken uit te buiten die nog niet zijn gerepareerd. Verbeter de bescherming van je computer door al de updates te installeren die je internetbrowser heeft. Microsoft zorgt ervoor dat het automatisch alle updates voor Internet Explorer installeert ,als je tenminste hebt aangegeven dat dit updates automatisch mogen gebeuren.

Waar moet je op letten?
Soms is het zelfs voor experts moeilijk onderscheid te maken tussen slimme oplichterij en echtheid. Je beste bescherming is daarom goed oppassen en je houden aan deze vijf simpele regels. Toch kunnen we wel een paar aanwijzingen geven waaraan je mogelijke oplichterij kunt herkennen. 
• Verzoeken om persoonlijke gegevens in een e-mailbericht. Vertrouwde bedrijven vragen meestal niet om persoonlijke gegevens in een e-mail.
• Alarmerende berichten Oplichters proberen je het gevoel te geven dat het dringend is, zodat je reageert zonder na te denken.
• Spelfouten en grammaticale fouten
• Een enigszins gewijzigd webadres. Alleen als je goed oplet zie je dat de spelling bedrieglijk is.
• Als het klinkt alsof het te mooi is om waar te zijn, is dat meestal ook zo.
• Als je denkt dat je een e-mail van een phisher hebt ontvangen, kun je het volgende doen: stuur het vervalste bericht door aan het bedrijf dat als dekmantel wordt gebruikt.
Als je denkt dat met je persoonlijke gegevens is gesjoemeld of je gegevens zijn gestolen, moet je het volgende doen:
Alle rekeningen die onrechtmatig zijn geraadpleegd of geopend onmiddellijk sluiten.
De wachtwoorden en PIN-codes van AL je online rekeningen onmiddellijk wijzigen.
Voor België bel je onmiddellijk naar Card Stop en laat je je rekeningen blokkeren (070/344 344).

8. Het voorkomen van ongewenste informatie op internet

Als er eenmaal iets op internet staat waar men niet blij mee is, is het erg moeilijk om dit te verwijderen. Dus ook in deze is voorkomen beter dan genezen.
Hoe kan men voorkomen dat er teveel ongewenste informatie op internet verschijnt:

1. Gebruik aliassen
Verzin een naam die niet veel voorkomt. Of gebruik bijvoorbeeld alleen je voorletter.

2. Gebruik onherkenbare gratis mailadressen zoals van Gmail of Hotmail. Onherkenbare mailadressen zijn niet te traceren.

Wat kan men doen als het leed al geschied is en de ongewenste informatie via Google naar voren komt?

1. Het uitoefenen van positieve reclame over jezelf.
Stel dat je op een forum in een negatief daglicht gesteld wordt, ga de discussie aan en probeer daar positief uit te komen. Kennis leidt tot begrip.

2. Probeer met positieve informatie in Google te verschijnen. Google indexeert de meest bezochte sites als eerste. Zorg ervoor dat je op een andere manier in de top tien van Google terecht komt. Creëer bijvoorbeeld heel veel sites over jezelf en zorg ervoor dat je de weblogs naar jezelf vernoemd. Of maak zoveel mogelijk links of content aan waardoor deze informatie in de top 10 van Google verschijnt.

3. Op de site van Google zelf vind je informatie over hoe je uit de indexen kunt verdwijnen. Helaas kan dit alleen door degene die het erop geplaatst heeft.

4. Het recht 'om vergeten te worden'
Je kan Google ook benaderen met een verzoek om zoekresultaten te verwijderen als ze "ontoereikend zijn, irrelevant of niet langer relevant, of buitensporig ten aanzien van de doeleinden waarvoor ze zijn verwerkt". Daarbij kun je - bijvoorbeeld - denken aan processtukken van vroegere rechtszaken.

Uiteraard moeten de gegevens niet alleen uit Google worden verwijderd, maar van de betreffende website, anders staat het nog steeds op internet.

In de meeste gevallen is het zinloos om Google te vragen om iets uit de zoekresultaten te halen. Google is een zoekmachine, die informatie overneemt van andere websites. Je moet dus niet bij Google zijn, maar bij de websites waarop de informatie staat. Als die websites worden aangepast verdwijnt de informatie ook - binnen enkele weken - van Google.

Bedenk dat alles draait om de vermelding van je achternaam. Als bij een foto of een bericht alleen je voornaam staat komt het niet boven bij het googelen van je volledige naam. Meestal is het dus genoeg om je achternaam te (laten) verwijderen om iets te verwijderen uit Google.

Meer info over gevaren op internet

https://www.helpwanted.nl/

http://veiligonline.be/

http://childfocus.be/nl/preventie/veilig-internetten/ouders/internet-in-het-gezin

https://mediawijs.be/onderzoeken/hoe-groot-cyberpestprobleem