Algemene tips preventie

1. Enkele bedenkingen

Ouders en leraren nemen de wereld van internet en mobiele telefonie waarin tieners leven vaak niet serieus. Ze vergeten dat de problemen die de jongeren in die virtuele wereld tegenkomen, levensecht zijn. Alleen als de opvoeders daar verandering in brengen, kunnen ze zaken als digitaal pesten of stalken via het internet door pedofielen goed aanpakken.  Uit interviews met jongeren blijkt dat volwassenen hen niet alleen niet altijd serieus nemen "Ze zeggen: waarom ben je nou zo dom geweest om je persoonlijke gegevens op het internet te zetten? Of als een kind digitaal wordt gepest: waar maak je je druk over? Het is toch maar een Facebookberichtje Maar zo simpel is het niet. Voor de kinderen is het echt."

Studies laten zien dat vele ouders en opvoeders erg weinig van de virtuele wereld van jongeren afweten.  Die onwetendheid en onbegrip leiden ertoe dat kinderen niet naar hun opvoeders stappen als ze problemen hebben in de cyberwereld. .

2. Algemene regels voor goed internetgebruik

Internet is een geweldig medium om te chatten, om research te doen en plezier te maken. Ondanks al de nuttige en prettige zijden, is er ook een schaduwkant. Veilig online gaan moet zowel voor jongeren als voor volwassenen aan een aantal algemene voorwaarden voldoen om geen ernstige problemen mee te maken. Vooraleer we ingaan op manieren die specifiek tegen cyberpesten kunnen beschermen, geven we eerst wat algemene tips.

• Zorg dat jezelf of je kinderen voldoende op de hoogte bent van hoe internet, email, chatten, sociale netwerken zoals Facebook, Instagram, Snapchat, enz. werkt. Bewust zijn van de mogelijkheden én gevaren van internet is de eerste stap in beveiliging. Internet heeft enorm veel voordelen. Dit moet je op de eerste plaats durven inzien. Het ontsluit op een enorme manier kennis en informatie en biedt uitgelezen kansen om snel met mensen over de hele wereld in contact te komen. Maar men moet zich ook bewust zijn dat misbruiken kunnen gebeuren.

• Voer nooit in publieke forums je persoonlijke informatie in. Wat is persoonlijke informatie : dit is informatie die anderen in staat zou stellen om je te identificeren in reëel leven, bijvoorbeeld naam, adres, telefoonnummer, sportteam, de school waar je zit, of links naar een eigen profielpagina op internet. Als je dit soort informatie toch op het internet zet, moet je rekening houden met het risico dat anderen met minder nobele bedoelingen deze informatie kunnen misbruiken. Bij volwassenen zijn de gevolgen wellicht minder erg, tenzij iemand zijn bankgegevens vrijelijk op het internet zwiert, maar bij kinderen en jongeren kan het ernstige gevolgen hebben. Als men die gegevens expliciet vraagt en ze zijn niet echt nodig, tik dan iets fictiefs in.

• Hoewel het leuk lijkt om nieuwe mensen online te ontmoeten, mag je nooit teveel vertrouwen geven aan die personen en ze zeker niet op dezelfde manier bekijken als vrienden die je ontmoet in het werkelijke leven. Het heeft geen belang hoe lang en hoe vaak je al met iemand gechat hebt en hoe aardig en charmant de persoon ook wel online is. De sympathieke en knappe 21 jarige knul zou even goed een vieze vent van 55 kunnen zijn, die een andere foto dan van hemzelf heeft doorgestuurd. Er zijn verhalen genoeg bekend waar volwassenen contact zoeken in chatforums waar minderjarigen vertoeven, zich daar voor leeftijdsgenoten uitgeven en zo vertrouwen winnen. Wanneer men dan zelf intieme dingen over zichzelf gaat prijsgeven, loopt men een groot gevaar. Meer nog : wanneer men in het werkelijke leven afspreekt, blijkt meer dan eens dat de persoon die men verwachtte iemand anders is en er zijn situaties bekend waar er seksueel misbruik werd gepleegd. Om echt veilig te spelen kan je best met de vrienden waar je alleen online mee kennisgemaakt hebt, afspreken op publieke plaatsen waar veel volk komt en iemand die je kent en vertrouwt meenemen op de ontmoeting. Iemand die altijd eerlijk is geweest, zal ook wel eerlijk zijn, maar als iemand bij een reële ontmoeting iemand anders blijkt te zijn, dan hij of zij zichzelf had voorgesteld mag je de smoesjes die de persoon vertelt om zich te vergoelijken absoluut niet geloven. Zulk een persoon heeft andere bedoelingen dan jou als vriend(in) te hebben. Het is overigens aan te raden in dit soort bedrogsituaties de politie te waarschuwen.

• Reageer nooit op emailspam. Heel vaak krijg je ongevraagd emails toegestuurd met reclame, uitnodigingen, enz. Zelfs al wordt er op vermeld dat je je kunt afmelden om de post niet meer te ontvangen, kun je daar in de meeste gevallen best niet op in gaan, tenzij dat de ongevraagde mails herhaaldelijk blijven binnenkomen. Het risico is immers dat wanneer je reageert op ongevraagde mails en aangeeft dat je die nooit meer wil ontvangen, je meestal voorgoed in hun systeem en in een hele hoop anderen ingeschreven bent. Wie reageert, heeft immers de mail gelezen en dat is nu net de bedoeling van die firma’s die spam verspreiden. Je gaat dan nog veel meer geconfronteerd worden met junkmail.

Heel vaak moet je een emailadres invoeren om bepaalde software te kunnen downloaden, om in of uit te schrijven voor bepaalde nieuwsbrieven, enz. Vermeld daar nooit het emailadres dat je gebruikt om met vrienden, voor school of werk of voor persoonlijke doeleinden gebruikt. Het risico is dat je mailbox overladen gaat worden met spam. Maak een anoniem hotmail-, yahoo-, msn- of ander gratis free emailadres aan dat je gebruikt voor dit soort doeleinden. Blijkt dat je teveel onzin in deze mailbox krijgt, maak je een nieuw adres aan. Gebruik nicknames in deze emailadressen om te vermijden dat men toch je persoonlijke informatie kan opsnorren.

• Online gaan zonder je persoonlijke gegevens bekend te maken, betekent niet dat je werkelijk onbekend blijft. Er blijven altijd manieren die personen online gebruiken om je identiteit te achterhalen. De code (zgn. header) die elk emailbericht vergezelt, bevat meestal gegevens over de eigenaar van de computer, van degene die de lijn betaalt. Hoewel het omslachtig is, kan men via een IP-nummer de oorspronkelijke eigenaar van de verbinding achterhalen. Als je op school of werk surft of emailt moet je er mee rekening houden dat er vaak personen verantwoordelijk zijn om het internet- en emailverkeer te surveilleren. Deze personen kunnen exact nagaan welke informatie door wie werd verstuurd, tenminste als men de computer aan een vast persoon kan toewijzen.

• Sommige hackers scheppen er genoegen in om je pc met allerlei onzin te besmetten. Ze doen dat door in forums bestanden te posten, bijvoorbeeld muziekbestanden of foto’s, die verborgen software bevatten. Soms is die software bedoeld om je pc te besmetten met virussen of om de poort open te zetten om je met alle mogelijke reclame te bestoken telkens je op internet gaat. Anderen omsluiten in hun leuk filmpje of boodschap een paard van Troje dat hen toelaat in jouw pc binnen te dringen zonder dat je het weet. Ze kunnen dan je tikgedrag op je toetsenbord volgen en zo toch proberen belangrijke gegevens zoals paswoorden of bankgegevens te bemachtigen.

• Houd uw paswoord strikt geheim en deel het niet met anderen. Kies ook geen paswoord dat gemakkelijk te achterhalen is zoals uw geboortedatum, een naam van uw partner of kinderen, gegevens omtrent uw adres, enz. U kunt deze gegevens wel gebruiken als u er een willekeurig cijfer achterzet. Dit is overigens gemakkelijk : mocht u uw paswoord willen veranderen, moet u niet meteen een nieuw paswoord kiezen, maar alleen het aanvullende cijfer veranderen.

• Gebruik uw verstand. Er bestaan diverse truukjes om te trachten uw paswoord of vooral uw bankgegevens te achterhalen. Een goede raad is daarom ‘ThinkB4UClick’, of m.a.w. denk na vooraleer je klikt. Reageer nooit op vragen om persoonlijke of bankinformatie door te geven van een email die je totaal onbekend is of zelfs indien het je bekend lijkt, zal een bank je nooit vragen om je paswoord door te geven.

• Wees niet naïef. Als iemand je via e-mail een aanbod doet dat te mooi is om waar te zijn, is het zeker bedrog. Er is niemand in Nigeria die je zomaar 30 miljoen euro wil geven als je iets voor hem doet en het meisje dat je net emailde met de vraag om haar via een betaalsysteem op de webcam te bekijken doet dat niet omdat je jou zo knap en aantrekkelijk vindt. Internetbusiness is big business en voortdurend komen er weer nieuwe bedriegers op ideeën om goedgelovige en naïeve internetters geld afhandig te maken. Denk zeker goed na vooraleer je inschrijft op duistere Russische websites waar je je creditkaartgegevens moet doorgeven om spotgoedkoop muziek te downloaden. Eenmaal dat je je gegevens meegedeeld hebt, verdwijnt het geld van je rekening en is er vaak maar één oplossing, namelijk onherroepelijk je kaart laten blokkeren. Ook bestellingen via internet die niet langs een beveiligde weg verlopen, kan je best vermijden. Bestel alleen bij betrouwbare internetfirma’s of internetboekhandels en controleer of de betaling wordt omgeleid langs een beveiligde weg.

• Bezin eer je begint. Denk 5 minuten goed na voor je reageert en neem geen impulsieve beslissingen als je post krijgt of dingen over jezelf leest op internet die beledigend zijn, die je gevoelens kwetsen of die je kwaad maken. Tracht niet de ander een lesje te leren. Zet de computer af en doe iets anders i.p.v. te reageren en jezelf misschien in nog grotere problemen te brengen. Het risico is immers dat hetgene je in kwaadheid verzonden hebt, vastgelegd is en niet meer teruggeroepen kan worden. Vaak hitsen dit soort berichten de afzenders nog meer op en wordt de zaak alsmaar erger. Als de pester merkt dat het slachtoffer geprikkeld reageert, is die tevreden en gaat die nog meer pesten. Als je toch impulsief gereageerd hebt, kun je een reactie sturen met het bericht dat de reactie overacting was, maar soms is de eerste mail al zo snel verspreid dat een tweede reactie het gedane onheil niet meer kan goedmaken.

-Maak schermafdrukken als bewijsmiddel . Je kunt vrij gemakkelijk een schermafdruk maken door op je toetsenbord te klikken op de toets ‘print screen’ die meestal vlak boven de ‘insert’ toets zit. Dan open je een tekstverwerkingsprogramma zoals Office Word en kies je gewoon voor ‘plakken’ of ‘paste’. Dan wordt er een schermafdruk gemaakt in de tekst zelf. Als je niet kan achterhalen van wie de informatie komt die op een website is geplaatst probeer dan de webmaster te contacteren : meestal vind je wel een contactadres op de hoofdsite. Vermeld exact op welke site die door hen beheerd maar door anderen gemaakt wordt, waar welke beledigende info is te vinden. Meestal zal men op die vragen ingaan, maar dit is helaas niet altijd mogelijk. Nogal wat jongeren maken gebruik van gratis webruimte op Amerikaanse sites en het is dan vaak moeilijk te achterhalen wie de eigenaar is van de webserver.

Uiteraard moet je niet 5 keer, maar 50 keer nadenken vooraleer je intieme informatie naar iemand doorstuurt : doe geen domme dingen voor een webcam zoals een striptease, masturbatie of zelfs gewoon gekke smoelen trekken. Het zou immers kunnen dat de persoon aan de andere kant de beelden opneemt en verspreidt. Meestal zal die de beelden niet verspreiden in het geval van een vriendschaps- of liefdesrelatie, maar zulke relaties zijn erg broos. Wanneer de liefdesrelatie of vriendschapsrelatie afspringt, zou de andere, soms in een impulsieve reactie, misbruik kunnen maken van deze informatie en die naar anderen kunnen doorsturen. Er zijn honderden voorbeelden bekend hoe jongeren op die manier ter goeder trouw of in hevige verliefdheid informatie doorgaven en die nog jaren over de hele internetwereld blijven circuleren. Het is bijzonder gevaarlijk en delicaat als het dan ook nog gaat om naaktfoto’s of –beelden van minderjarigen omdat die informatie door pedofielen erg gegeerd is. De beelden gaan dan meestal een eigen leven leiden en duizenden malen gekopieerd worden en nooit meer tegen te houden zijn. Jaren later kunnen ze terug in forums of via file-sharing opduiken. Dit soort kleine misstapjes kan je je hele leven op internet achtervolgen.

• De meeste websites met chatboxen of sites met persoonlijke profielen proberen kinderen van hun sites te houden door naar de leeftijd te vragen. Maar kinderen kunnen liegen en dan kan zo’n systeem dit niet controleren. Misschien is het in de toekomst wel mogelijk met het digitale paspoort, maar voorlopig is het zeker nog niet zo ver dat dit mogelijk is. Daarom ligt er een grote verantwoordelijkheid bij ouders of opvoeders om de kinderen goed te informeren wat kan en niet kan en hoe ze zichzelf moeten beschermen op het internet. Opvoeders moeten kinderen uitdrukkelijk wijzen op het niet meedelen van persoonlijke informatie op het internet. Een aantal Amerikaanse sites rond online dating en social networking hebben een informatief gedeelte waarin wordt uitgelegd hoe ouders of eender die dat wil snel kan achterhalen op de site zelf of kinderen er een profiel in hebben aangemaakt.

• Als kinderen een profiel aanmaken in sites om online vrienden te maken of als je zelf een profiel aanmaakt, wijs je kinderen er uitdrukkelijk op en let er zelf op om in je naïviteit geen te persoonlijke dingen bekend te maken. Alles wat je meedeelt kan immers tegen je gebruikt worden. Ofwel zijn er anderen, meestal volwassenen, bijvoorbeeld pedofielen die contact zoeken met minderjarigen. Anderzijds kan ook al de informatie die je vrijelijk op het net publiceert, tegen je gebruikt worden om pestactiviteiten te ontwikkelen. Een foto die je publiceert kan getrukeerd worden. Bepaalde persoonlijke informatie, bijvoorbeeld dat je lid bent van een majorettenkorps, kan door anderen in een andere context geplaatst worden, zodat het belachelijk overkomt.

• Een handig trucje om te achterhalen of je kind persoonlijke informatie op het net heeft staan is door te googelen. Vraag de nickname van het kind of gebruik de persoonlijke gegevens van je kind en voer die in het zoekvenster in. Het kost misschien wel wat zoekwerk, maar soms ontdek je op die manier dat kinderen hun hele persoonlijke leven op sites prijsgeven. Dan moet je uiteraard ingrijpen en samen met de jongere bepalen wat al dan niet op het internet verspreid kan worden.

• Als je gecyberpest wordt kun je in Nederland klacht indienen op speciaal daarvoor ingerichte websites (zie beginscherm deze website menubalk rechts) Voor Vlaanderen bestaat zoiets niet, je kunt eventueel terecht bij de Kindertelefoon (Awel)

• Tenslotte is het belangrijk dat ouders met hun kinderen praten over hun surfgedrag, over de weblogs die ze bijhouden enz.  Praten met uw kinderen over hun gedrag online kan hen op de goede weg helpen. Speel uw ouderrol dus, zoals de moeder in de volgende getuigenis. “Ik heb vastgesteld dat het nuttig is om met mijn dochter van 15 over haar gedrag online te praten. Ze heeft een goed gevulde blog, die zowat haar fotoalbum geworden is, en af en toe laat ze mij erin kijken. En dan maak ik opmerkingen in de trant van "je vriendin staat wel uitdagend op deze foto...", enz... Natuurlijk mort mijn dochter dan, maar ze luistert ook."

• Praat bijgevolg met uw kind over de ervaringen die het online opdoet. Moedig het aan u uit te leggen wat het aan het doen is en bespreek alle problemen die zich voor kunnen doen. Geloof niet alles wat u online leest. Probeer de 'online vrienden' van uw kind te leren kennen zoals u dat bij zijn / haar andere vrienden zou doen. Nodig je kinderen uit te tonen welke profielen ze op internet aangemaakt hebben, vraag hen welke foto’s ze gepost hebben, enz. Merk je dat bij jongere kinderen persoonlijke gegevens vermeld worden, zoals adres of emailadres, waarschuw hen dan dat dit ernstige risico’s op misbruik inhoudt. Druk hen op het hart zeer zorgvuldig om te springen met foto’s waar ook anderen op staan. Niet iedereen heeft graag dat zijn of haar foto’s op het internet terechtkomen omdat ze dan misbruikt kunnen worden. Maak bij jonge kinderen samen met hen een profiel aan op internet. Geef kinderen vrijheid op internet maar durf ook grenzen aangeven, en wijs hen voortdurend op de gevaren als ze een grens overschrijden. Naakt tonen voor een webcam klinkt onschuldig, maar de beelden geraken nooit meer van het internet als ze opgenomen zijn. Ook opnames op GSM toestellen of met digitale camera’s kunnen gevaarlijk zijn. Het toestel kan gestolen worden en de beelden die er dan op staan kunnen een eigen leven gaan leiden op internet.

Toolkit voor sportverenigingen

De toolkit Sportief met Sociale Media biedt een protocol voor het gebruik van sociale media op ‘de sportclub’, achtergrondinformatie voor verschillende leeftijden, voorlichtingsmateriaal voor begeleiders en informatie voor besturen en tuchtcommissies. Zoals de meeste scholen het gebruik van sociale media inmiddels hebben vastgelegd in de schoolregels, moeten sportverenigingen het verankeren in hún reglementen. Zo handelen ze pro-actief en zorgen ze voor een veilig en sportief klimaat, zowel op het veld als online. (Remco Pijpers van Mijn Kind Online) Bron toolkit : http://mijnkindonline.nl/sportief 

4.Meldpunten

Voor Vlaanderen bestaat er niets maar voor Nederland bestaat het zeer interessante http://www.meldknop.nl.